Ο θρύλος της ταφής του Καϊάφα στην Κρήτη

 

Γράφει η Ρίκη Ματαλλιωτάκη

"Απού να σε ξεράσει η γης σαν τον Καϊάφα..."

Η παραπάνω φράση είναι κάτι που ακούμε εμείς οι Κρητικοί πολύ συχνά να λέγεται όταν κάποιος μισεί κάποιον μέχρι θανάτου... να σε ξεράσει η γης... δεν υπάρχει φρικτότερο!

Πώς προετοίμαζαν οι μάνες και οι γιαγιάδες μας το Πάσχα στην Κρήτη; -Ήθη και έθιμα

Γράφει η Ρίκη Ματαλλιωτάκη


Στην Ανάσταση του Χριστού, στη μεγαλύτερη γιορτή της Ορθόδοξης Εκκλησίας, κλείνεται και ολάκερο σχεδόν το νόημα της πίστης μας... η προσμονή της αιώνιας ζωής, γι' αυτό το λόγο ακριβώς γιορτάζεται με τέτοια μεγαλοπρέπεια!

Το σφάξιμο του Χριστουγεννιάτικου χοίρου στη Κρήτη

Γράφει η Ρίκη Ματαλλιωτάκη

Το σφάξιμο του χοίρου βέβαια δεν μπορεί να πει κανείς πως είναι αποκλειστικά Κρητικό έθιμο αφού στην πραγματικότητα οι ρίζες του είναι κατάλοιπο μιας ειδωλολατρικής λατρείας που ξεκίνησε απο την Ελληνική αρχαιότητα, καιπέρασε στην περίοδο της Ρωμαίικής αυτοκρατορίας όπου οι Ρωμαίοι θυσίαζαν χοίρους στα Σατουρνάλια, που γιορτάζονταν στις 17-25 Δεκεμβρίου και τους αφιέρωναν στον Κρόνο και στη Δήμητρα πιστεύοντας ότι με τη θυσία αυτή οι θεοί θα είναι ευνοϊκοί μαζί τους και θα τους δώσουν καλή σοδειά.

Τα δάκρυα του σαρικιού:Τι συμβολίζουν τα κρόσσια που υπάρχουν στο περίφημο κρητικό κεφαλομάντηλο;

 Γράφει η Ρίκη Ματαλλιωτάκη

 Το κρουσάτο μαντήλι που ως πριν μερικά χρόνια στόλιζε το κεφάλι κάθε Κρητικού, νέου και γέρου, επί καθημερινής βάσης  δεν αποτελούσε πλουμίδι ομορφιάς, όπως ίσως πιστεύουν οι περισσότεροι, αλλά σύμβολο πένθους… πένθους προσωπικού μα προπάντων εθνικού.  

Η Παναγία μέσα από τα μάτια και τα χείλη του κόσμου

  

Το παρών απόσπασμα είναι από το βιβλίο της γράφουσας «Η ΣΜΥΡΝΙΑ»

Γνώριζε καλά η Αντιγόνη πως όπου γης και ψυχή ελληνική, χίλιες εκκλησιές και μύρια εκκλησάκια είχε ο κοσμάκης στη Χάρη Της σαγμένα, αφού σίγουρα, άνθρωποι που ούτε και οι ίδιοι δεν μπορούν να προσδιορίσουν από πότε ξεκινούν τα δεινά τους, έχουν ανάγκη από την παρουσία κάποιου πιο δυνατού από ελόγου τους, κάποιου που να εμπιστεύονται πως στέκει ακοίμητος κι ασάλευτος φρουρός για να αφεθούν και να ακουμπήσουν πάνω του.

Έθιμα και παραδόσεις της Μεγάλης Πέμπτης στην Κρήτη

Επιμέλεια κειμένου Ρίκη Ματαλλιωτάκη

 Όπως σε ολάκαιρη την Ελλάδα. έτσι και στην Κρήτη την Μεγάλη  Πέμπτη ξεκινούν οι προετοιμασίες για τον εορτασμό της Ανάστασης. 

Λαϊκή, Κρητική μαγεία: Γητειές και ξόρκια.

Της Ρίκης Ματαλλιωτάκη

«Ότι στη ζωή μας δεν συνέβη ποτέ είναι μονάχα εκείνο που δεν ποθήσαμε αρκετά…»
Νίκος Καζαντζάκης 

Για αιώνες ολόκληρους, από την αρχαιότητα ακόμα, τότε που δεν υπήρχαν γιατροί και φάρμακα άρα για να αντιμετωπίσεις το κάθε τι θα έπρεπε να δουλέψεις το μυαλό σε συνδυασμό με ότι σου έδινε η φύση, το μόνο μέσον καταφυγής για να αποτραπεί το κάθε κακό που σου συνέβαινε κρύβονταν μέσα στις γητειές και στα ξόρκια.

Ο θάνατος στην Κρήτη-Εικόνες

Γράφει η Ρίκη Ματαλλιωτάκη

Μπορεί η Κρήτη να είναι ένα πολύ μεγάλο νησί, μπορεί κατά το πλείστον του να έχει μετατραπεί σε τουριστικό θέρετρο, μπορεί οι τέσσερις μεγάλες πόλεις του-Ηράκλειο, Ρέθυμνο, Χανιά και Άγιος Νικόλαος- να έχουν υιοθετήσει σχεδόν εντελώς δυτικότροπες συνήθειες ζωής, όμως βαθιά μέσα στα σπλάχνα του κάθε Κρητικού, το κύτταρο του Μινωίτη εξακολουθεί και  παραμένει ανόθευτο από προσμίξεις κάτι που είναι πανεύκολο να διαπιστώσεις αρκεί να παραβρεθείς σε μια κηδεία στο νησί.

Η σκλάβα παπαδιά τση Σκεπεστής

Επιμέλεια κειμένου Ρίκη Ματαλλιωτάκη

Η Σκεπαστή είναι ένα μικρό χωριό του Ρεθύμνου που βρίσκεται δίπλα στην εθνική οδό , κοντά στο Πάνορμο, και σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει μόλις  267 κατοίκους. 
Η ιστορία του χωριού ξεκινά από τη βυζαντινή περίοδο, γύρω στο 10ο αιώνα και αναφέρεται στην απογραφή του 1583 με 222 κατοίκους, ενώ το 1881 στον Δήμο Μελιδονίου με 117 χριστιανούς και 40 Τούρκους ενώ την  την ονομασία της την οφείλει, στο άσυλο-σκέπη που παρείχαν οι κάτοικοί της, στους διάφορους κατατρεγμένους από τους κατακτητές και ιδιαίτερα από τους πειρατές.που υπήρξαν κατά τον 14ο-16ο αιώνα μεγάλη πληγή για την Κρήτη.

Η ιστορία του χαρταετού

 

Επιμέλεια κειμένου Ρίκη Ματαλλιωτάκη

Μας κάνει να κοιτάμε πάντα ψηλά και να αγωνιζόμαστε για να φτάσουμε ακόμα ψηλότερα! 

Κούλουμα και Καθαρή Δευτέρα

Επιμέλεια κειμένου Ρίκη Ματαλλιωτάκη

 «Εμίσεψεν η Αποκρά με λύρες και παιχνίδια

Και μπήκεν η Σαρακοστή μ’  ελιές και με κρομμύδια…

Απόκαμεν η Αποκρά η  γιόμορφη κοπέλα

Κι έφταξεν η Σαρακοστή η λαχανοσκουτέλα.»

Η γιορτή της Καθαρής Δευτέρας  ή αλλιώς «τα κούλουμα» προέρχονται από τη λατινική λέξη «cumulus» που  σημαίνει  σωρός, αφθονία καθώς επίσης όμως σημαίνει και τέλος.

Τσι μεγάλες αποκρές κουζουλένονται κι οι γρες

Επιμέλεια κειμένου Ρίκη Ματαλλιωτάκη

Η περίοδος της Αποκριάς στη συνείδηση του λαού είναι συνδεδεμένη με γλέντια, με περιπαικτικά τραγούδια, με μασκαρεμένους και γενικότερα με ένα φορτισμένο με ένα κλίμα χαράς, κεφιού και χαλάρωσης από το καθωσπρεπισμό που  ολάκερο σχεδόν τον υπόλοιπο  χρόνο επικρατεί στις σχέσεις των ανθρώπων.Τα ίχνη των Απόκρεων όμως χάνονται μέσα στο βάθος της ιστορίας καθώς μεταμφιέσεις εμφανίζονται ήδη από το 2000 π.Χ. και συγκεκριμένα στη Μεσοποταμία και στη Βαβυλώνα.

Το Διονυσιακό έθιμο της Καμήλας στην Κρήτη

 

Επιμέλεια κειμένου Ρίκη Ματαλλιωτάκη

Ένα Διονυσιακό έθιμο που έρχεται από τα βάθη των αιώνων, είναι αυτό της καμήλας που αναβιώνει κάθε Καθαρή Δευτέρα- προφανώς όχι φέτος- στο χωριό Κάινα της Κρήτης.

«Γαμοκούλουρα» και «κανίσκια»

 

Της Ρίκης Ματαλλιωτάκη

 

Αρχική  πρόθεση του κειμένου τούτου  δεν ήταν να κάνει γνωστά τα περίφημα- τόσο περίφημα που μοιάζουν με έργα τέχνης- ξομπλιαστά κουλούρια που φτιάχνουν  για τους κουμπάρους στους Ανωγειανούς  γάμους μια και  ήμουν εκ των προτέρων βέβαιη  πως στη Κρήτη ειδικά δεν υπάρχει ουδείς  που να μη τα γνωρίζει.

Θρύλοι της Κρήτης: Η άκαρδη Τουρκοπούλα

 

Το παρόν κείμενο εμπεριέχεται στο βιβλίο της γράφουσας  "Μια φορά κι έναν καιρό- Θρύλοι της Κρήτης για μεγάλους μα και για παιδιά- και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΟΣΤΡΙΑ

Μια φορά κι έναν καιρό- Επειδή οι θρύλοι της Κρήτης είναι εξίσου για μεγάλους και παιδιά

Γράφει η Ρίκη Ματαλλιωτάκη

Ολάκερο το  νησί της Κρήτης  είναι ένας θρύλος. Κάθε βουνό, κάθε φαράγγι, κάθε σπηλιά, κάθε πέτρα, κάθε πηγή, κάθε ξωκλήσι, έχει πάνω του γραμμένο ένα   δικό  του κομμάτι ιστορίας, μικρό ή μεγάλο  δεν έχει σημασία.

Γιατί οι Κρητικοί φοράνε μαύρο πουκάμισο και βράκα;

 

Νομοθεσίες ενδυμασίας, επιρροές από τους διάφορους λαούς που κατοίκησαν στην Κρήτη και βεντέτες έδωσαν την τελική πινελιά στο σχέδιο της Κρητικής ενδυμασίας που γνωρίζουμε.

Παραδοσιακές γητειές Κρήτης

 

Οι γητειές και τα ξόρκια είναι ιδιαίτερα δημοφιλή στα χωριά, από την αρχαιότητα ακόμα. Υπάρχουν χιλιάδες γητειές και ξόρκια που δεν καταγράφηκαν ποτέ σε χαρτί, ή καταγράφτηκαν μονάχα λίγα από αυτά.

Aπό την λαογραφία της Κρήτης: Οι μήνες του χρόνου με τα Κρητικά, λαϊκά τους ονόματα.

Της Ρίκης Ματαλλιωτάκη

Η λαϊκή φαντασία είναι τόσο πλούσια που δεν φοβάται  να εισχωρήσει ούτε και σε αυτούς τους δώδεκα μήνες του χρόνου βλέποντας τους με το δικό της ποικιλόχρωμο τρόπο και κατ΄ επέκτασιν αναπαριστώντας τους με ονόματα εντελώς διαφορετικά, και φυσικά πλήρως ποιητικά, από αυτά που συνηθίζουμε να διαβάζουμε στα ημερολόγια.

Η αειφόρα ευχή της Κρητικής Πρωτοχρονιάς

  

Έθιμο παλιό του τόπου μας ήταν το πρωτοχρονιάτικο κέρασμα της βρύσης.