Η ιστορία του χαρταετού

 

Επιμέλεια κειμένου Ρίκη Ματαλλιωτάκη

Μας κάνει να κοιτάμε πάντα ψηλά και να αγωνιζόμαστε για να φτάσουμε ακόμα ψηλότερα! 

Μία ιστορία που έχει βαθιές ρίζες στην αρχαία Κίνα, ξεπερνώντας τα 2400 χρόνια ζωής. Οι λαοί της Ανατολής χρησιμοποιούσαν τους χαρταετούς σε μαγικές τελετές, θρησκευτικές εκδηλώσεις και ενέργειες εξορκισμού του κακού. Πολλοί έδεναν πάνω τους μικρά χαρτάκια, στα οποία έγραφαν τις αρρώστιες και τις συμφορές τους και τις άφηναν να φύγουν μακριά, ενώ άλλοι έστελναν προς τον ουρανό τις ευχές και τις επιθυμίες τους για να εισακουστούν. Το πιο εντυπωσιακό ίσως στοιχείο στην ιστορία του χαρταετού είναι η χρήση του για στρατιωτικούς σκοπούς. Πολλοί αετοί ήταν ειδικά κατασκευασμένοι για να σηκώνουν ανθρώπους, με σκοπό να χρησιμεύσουν σαν εναέρια παρατηρητήρια. Ο αυτοκράτορας Γουέν Χσουν έκανε μάλιστα πειράματα πτήσεων με αετούς φτιαγμένους από μπαμπού, βάζοντας ως «πιλότους» κρατούμενους, που αν τελικά επιζούσαν της «επικίνδυνης αποστολής» κέρδιζαν την ελευθερία τους.

Για να εξελιχθεί η πτήση των χαρταετών από θρησκευτική και στρατιωτική σε ψυχαγωγική, χρειάστηκε να περάσουν εκατοντάδες χρόνια. Κορυφαίοι δεξιοτέχνες του είδους οι Κινέζοι, χρησιμοποιούσαν χαρτί και μετάξι σαν πρώτη ύλη, κατασκευάζοντας αετούς σε διάφορους τύπους και ποικίλα σχέδια.

Η πρωτοβουλία, όμως, της τεχνικής του χαρταετού δεν έλειψε και από την Ελληνική αρχαιότητα. Ο αρχιμηχανικός Αρχύτας του Τάραντος, τον 4ο αιώνα .π.χ., χρησιμοποίησε στην αεροδυναμική του τον αετό, ενώ επίσης σώζεται Ελληνικό αγγείο της κλασικής εποχής που απεικονίζει μία κόρη που κρατά στα χέρια της μία μικρή λευκή σαΐτα, είδος αετού, με το νήμα της, έτοιμη να πετάξει.

Ο χαρταετός φτάνει στην Ευρώπη μετά τον 10ο μ.χ. αιώνα μέσω των Αράβων. Επιβεβαιωμένες, όμως, πληροφορίες για την παρουσία του στη γηραιά Ήπειρο χρονολογούνται αργότερα, το 1450 στη Γερμανία και το 1606 στην Ισπανία. Συγκεκριμένα ένας Ισπανός κληρικός αναφέρει στο ημερολόγιό του ότι ο χαρταετός χρησιμοποιείτο σαν παιχνίδι χαράς την «ημέρα του Πάσχα». Είδηση που δείχνει την πιθανότητα η ανύψωσή του στα ουράνια να συμβόλιζε την Ανάσταση.

Στους χρόνους που ακολουθούν, οι χαρταετοί και οι υφασμαετοί χρησιμοποιούνται και για επιστημονικά πειράματα. Το 1752 ο Βενιαμίν Φραγκλίνος στην Αμερική διαπίστωσε με τεχνητό αετό τον ηλεκτρισμό της ατμόσφαιρας και του κεραυνού και κατασκεύασε το αλεξικέραυνο. Το 1880 ο Αυστραλός Hargrave σχεδίασε έναν τεράστιο αετό για μετεωρολογικές παρατηρήσεις.

Την χρήση όμως του αετού σαν παιχνίδι ξεκίνησαν τα παιδιά της Ευρώπης, όπως φαίνεται και από παλαιότερες Γαλλικές χαλκογραφίες του 1657 και του 1807 που απεικονίζουν παιδιά με χαρταετούς.

Ο χαρταετός έφτασε στην Ελλάδα, πιάνοντας πρώτα τα λιμάνια της Ανατολής, Σμύρνη, Χίο και Κωνσταντινούπολη, τα λιμάνια της Επτανήσου, έπειτα της Σύρας και των Πατρών και σιγά-σιγά όλα τα αστικά κέντρα, όπου μπορούσε να αγοραστεί σπάγκος και χρωματιστό χαρτί.

Σήμερα η κατασκευή του χαρταετού είναι προαιρετική, αρκεί η αγορά του. Το μόνο που χρειάζεται είναι η δική μας όρεξη, η δεξιοτεχνία μας και η προσπάθειά μας ν’ ανέβει το «χάρτινο πουλί» στον ουρανό. Κι εκεί ακριβώς βρίσκεται η μαγεία του χαρταετού :

Μας κάνει να κοιτάμε πάντα ψηλά και να αγωνιζόμαστε για να φτάσουμε ακόμα ψηλότερα!