ΤΑ ΚΡΥΜΜΕΝΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΤΣΟΥΤΣΟΥΡΑ

Της Ρίκης Ματαλλιωτάκη

Ολάκερη  η Κρήτη  είναι γεμάτη είναι γεμάτη από θρύλους, παραδόσεις και προπάντων αρχαιολογικά ευρήματα που αποδεικνύουν τη μακρόχρονη ιστορία της που ξεκινά σχεδόν από το λυκαυγές του χρόνου!

Σε κάποιες ωστόσο περιοχές όλα τα παραπάνω τα συναντάς κατά πολύ περισσότερο απ΄ ότι σε όλες τις υπόλοιπες. Μια από αυτές είναι και η αρχαία Ίναχος, σημερινός  Τσούτσουρας, που σε τηλεοπτικές και δημοσιογραφικές παρουσιάσεις των τελευταίων χρόνων χαρακτηρίζεται σαν μια από τις πλέον μυστηριώδεις περιοχές της πατρίδας μας και ίσως για μία από τις πιο μυστηριώδεις περιοχές του πλανήτη!

Ο λόγος; Δεν αποκλείεται το όνομα της  το οποίο συνδέεται άμεσα  με το σπήλαιο της αρχαίας θεάς της γονιμότητας Ειλείθυιας που υπάρχει στο χωριό, που διαφορετικά λέγονταν και Ινάτη,  και που η ετυμολογική  ανάλυση  της λέξης προέρχεται ως εξής: Από το«ης»  που στην αιτιατική γίνεται «ην»και σημαίνει δύναμη, από το «να» που σημαίνει ναός και από το «το» που προσδιορίζει το χώρο.

Χώρος δηλαδή με ναό που διαθέτει δύναμη σημαίνει Ινάτη κι έτσι  πιθανόν να εξηγούν κάποιοι τη μεγάλη ενεργειακή δύναμη και τις αφάνταστα μεγάλες θεραπευτικές ικανότητες που διαθέτει η πάλαι ποτέ Ίναχος και  πλέον Τσούτσουρας…όνομα που επίσης προέρχεται από το βάθος του χρόνου, από την εποχή  δηλαδή που οι Κρήτες διατηρούσαν εμπορικές συναλλαγές με τους Αιγυπτίους και σημαίνει «πατέρας και γιος του Ρα».

Όλα τα παραπάνω όμως είναι πιθανά και το μόνο σίγουρο είναι πως η μεγάλη δύναμη του Τσούτσουρα κρύβεται στους αμυθήτου αξίας αρχαιολογικούς θησαυρούς που βρίσκονται στο υπέδαφος της προκαλώντας εδώ και χρόνια αρχαιοκάπηλους κι αρχαιοκάπηλους να συλήσουν το έδαφος της.

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του 75χρόνου σήμερα Μανόλη Κεφαλάκη, ο οποίος αν και φυσικά αποσκοπούσε σε ίδιον όφελος έφερε εν τούτοις στην επιφάνεια κάποια από τα σημαντικότερα ευρήματα που βγήκαν μέχρι στιγμής στο Τσούτσουρα και βεβαίως εφτά χρόνια φυλακής ήταν μια άκρως παραδειγματική τιμωρία γι’ αυτόν.

 Στη συνέχεια ωστόσο « από τη μαμή μέχρι τη λεχώνα χάθηκε το παιδί…»  και κανείς έκτοτε δεν είδε ξανά τα αρχαιολογικά ευρήματα του Μανόλη Κεφαλάκη,  αυτό όμως είναι πάλι  μια άλλη ιστορία που πιθανόν πρέπει να απασχολήσει άλλους, ποιο εξειδικευμένους στο αντικείμενο ανθρώπους, όχι εμένα….

 Τα πρώτα αρχαιολογικά ευρήματα.

Στην μεταπολεμική  Κρήτη, ελάχιστοι ασφαλώς θα ήταν εκείνοι που ενδιαφέρονταν για το τι υπήρχε στο υπέδαφος του τόπου τους  μια και λογικά εκείνο που πάνω απ΄ όλα ενδιέφερε τους ανθρώπους ήταν η επιβίωση τους.

Ωστόσο, ένας πανέξυπνος νεαρός δεκαπεντάρης της εποχής εκείνης, ο Μανόλης Κεφαλάκης, αναζητώντας τρόπο για να κάνει καλύτερη τη δική του επιβίωση,  πολύ σύντομα ανακάλυψε πως τα βουνά της Κρήτης εκτός από ρίγανη και  θυμάρι κρύβουν και μεγάλο ορυκτό πλούτο αφού σε αρκετές περιοχές  γύρω από τον Άγιο Βασίλειο της Βιάννου όπου και γεννήθηκε, ο αμίαντος υπήρχε σε πολύ μεγάλες ποσότητες.

Αρχίζοντας το ψάξιμο λοιπόν για όλο και περισσότερο αμίαντο, και πιθανόν και για άλλα ορυκτά, δεν άργησε να έλθει η στιγμή που ήρθε αντιμέτωπος με τη μεγάλη ανακάλυψη:

Σε μια κοντινή από το χωριό του περιοχή, τη περιοχή Κερατόκαμπος, συνειδητοποίησε έκπληκτος  πως βρέθηκε μπροστά σε μια σπηλιά που όπως λέει χαρακτηριστικά ο ίδιος « ίσα-ίσα που μου επέτρεπε να μπω μέσα από μια μικρή τρύπα  σέρνοντας με τη κοιλιά. Δεν φοβήθηκα όμως και το έκανα, συνέχισα να σέρνομαι μέχρι ένα σημείο που συνάντησα υγρασία, αναρωτήθηκα τι υγρασία είναι αυτή και τι γυρεύει εδώ και ψάχνοντας με το χέρι μου διαπίστωσα πως το έδαφος από κάτω ήταν σταθερό άρα μπορούσα να προχωρήσω παρακάτω. Πάντα σέρνοντας προχώρησα μερικά μέτρα ακόμα παρακάτω και τότε διαπίστωσα πως είχα περιθώριο να σηκωθώ όρθιος…συνέχισα να προχωρώ κανονικά πια και ξαφνικά βρέθηκα μπροστά σ΄ ένα σπήλιο με δυο εισόδους,  μια από Ανατολή μια από Δύση, και μεγαλύτερο  δυο φορές απ΄ ότι  είναι ο Άγιος Μηνάς  μέσα! Εγώ  μπήκα από την Ανατολική πλευρά και είδα πως όλα τα τοιχώματα του σπήλιου αυτού ήταν ζωγραφισμένα με περίεργες ζωγραφιές και συγχρόνως όπου έπιανε το μάτι σου πεταμένα διάσπαρτα διάφορα πήλινα αντικείμενα επίσης ζωγραφισμένα. Πήρα μερικά, όσα μπορούσα, και έφυγα από τον ίδιο δρόμο, πήγα σπίτι μου, τα έδειξα στη μάνα μου και μετά τα έβαλα σ΄ ένα πιθάρι και τα ξέχασα.

Μερικές μέρες αργότερα, ο δάσκαλος του σχολείου όπου πήγαιναν τα μικρότερα αδέλφια μου είπε στα παιδιά «φέρτε ότι παλιό έχετε σπίτι σας να το δούμε», το μετέφεραν τ’ αδέλφια μου της μάνας μου κι εκείνη τους έδωσε  αυτά που είχα βρει εγώ.

Όλα τα παιδιά του σχολείου λοιπόν πήγαν και κάτι -μια και τότε οι άνθρωποι έσκαβαν με το σκαπέτι και συνεχώς κάτι έβρισκαν που βέβαια δεν του έδιναν καμιά σημασία και τις περισσότερες φορές ή το πετούσαν, ή το χρησιμοποιούσαν για πιάτο του σκύλου, ή το έδιναν στα παιδιά για να το παίζουν- μόλις όμως τα αδέλφια μου πήγαν τα δικά μου ευρήματα οι δάσκαλοι «τρουλάφτιασαν» και κάλεσαν αμέσως τους αρχαιολόγους. Τον Πλάτωνα που ήταν τότε διευθυντής στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου και τον Δαβάρα που ήταν επιμελητής κι οι οποίοι άρχισαν να ρωτούν επίμονα τη μάνα μου «που τα βρήκε όλα αυτά ο γιος σου…»Εγώ βέβαια της είπα να τους αποκαλύψει μεν το τόπο χωρίς  όμως καμιά ιδιαίτερη λεπτομέρεια για να μη βρούμε το μπελά μας.»

Η πρώτη σύλληψη για αρχαιοκαπηλία

Σίγουρα ο λόγος που ανάγκασε το νεαρό τότε Μανόλη Κεφαλάκη να μην αποκαλύψει ιδιαίτερες λεπτομέρειες, δεν ήταν επειδή φοβήθηκε να μη βρει το μπελά του όσο γιατί όντας πανέξυπνος, συνειδητοποίησε πως  με όλα αυτά που οι πολλοί τότε απαξιούσαν και οι λίγοι, οι επιτήδειοι, ξεπουλούσαν- ως γνωστόν τα περισσότερα αρχαία ελληνικά ευρήματα που βγήκαν στο εξωτερικό, βγήκαν εκείνη την εποχή- θα έκανε τη τύχη του.

 Έτσι προτίμησε να περάσει κι ο ίδιος από την πλευρά των επιτήδειων και κρατώντας καλά κρυμμένα τα περισσότερα από κείνα που βρήκε τη πρώτη φορά

άφησε να περάσει λίγος καιρός να ξεχαστεί το θέμα, κι όταν ρώτησε κάποιους που γνώριζαν περισσότερο, πήρε τη χαρακτηριστική απάντηση «αυτά έχουν αμύθητη αξία!» και συνέχισε το ψάξιμο.

Μετά την ανακάλυψη του πρώτου σπηλαίου στο Κερατόκαμπο άρχισε «το κυνήγι του θησαυρού» μανιωδώς όχι μόνο στο Τσούτσουρα και τα γύρω χωριά αλλά σε όλη την ευρύτερη περιοχή. ‘Ένα κυνήγι που κράτησε περίπου δεκαπέντε με δεκαεφτά χρόνια και που στη διάρκεια του  ανακάλυψε πολλούς ακόμα ταφικούς χώρους  με αμέτρητα αντικείμενα και που  όπως λέει ο ίδιος «δεν σταμάτησα ποτέ να τα  μελετώ και να βγάζω τα  δικά μου συμπεράσματα»

Φυσικά, όπως επίσης λέει ο ίδιος, δεν σταμάτησε να γεμίζει κιβώτια ολόκληρα με ευρήματα και να τα κρύβει  έχοντας σκοπό την αρχαιοκαπηλία έως που το 1962 συλλαμβάνετε για πρώτη φορά, οδηγείται στην Ασφάλεια Ηρακλείου και με τους γνωστούς τρόπους της εποχής-ξύλο- ομολογεί και οδηγείται στις  φυλακές για τρία ολόκληρα χρόνια.

Δεν βάζει μυαλό.

Φυσικά μετά από  όλη ετούτη τη περιπέτεια το λογικό θα ήταν ο Μανόλης Κεφαλάκης  βγαίνοντας από τη φυλακή να  έχει ηρεμήσει και να σταματήσει να ασχολείται με όλα εκείνα που όχι μόνο τύχη δεν του έφεραν μέχρι στιγμής, αλλά αντίθετα τη μία κακοτυχία πίσω από την άλλη.

Όπως δείχνουν όμως τα πράγματα στη συνέχεια, το μικρόβιο έχει εισχωρήσει τόσο βαθιά μέσα του  που δεν είναι δυνατόν πλέον να το αποχωριστεί….ο άνθρωπος αυτός είναι πλέον αδύνατον να ζήσει χωρίς να παίρνει αναπνοές από το μακρινό παρελθόν που τόσο άπλετα του προσφέρει ο τόπος του.

Χωρίς να έχει βάλει μυαλό λοιπόν  μετά την πρώτη αποφυλάκιση του εξακολουθεί το ψάξιμο και ίσως και με πιο έντονους ρυθμούς και μετά από τριών χρόνων ανασκαφές είναι ο άνθρωπος που φέρνει για πρώτη φορά στο φως το σπήλαιο της  αρχαίας θεάς της γονιμότητας, της θεάς Ειλείθυιας, που για αιώνας βρίσκονταν κρυμμένο πίσω από δέντρα και βουλιαγμένο κάτω από τόνους χώμα. Η επιμονή του τον βοηθά για να το αδειάσει, να το καθαρίσει και φυσικά πάνω απ΄ όλα για να τον δικαιώσει τη στιγμή που ήρθε αντιμέτωπος με το θέαμα που του πρόσφερε:

Κατ΄ αρχήν περίεργους σκελετούς οι οποίοι βέβαια στη πρώτη επαφή τους με την ατμόσφαιρα μετά από ποιος ξέρει πόσες χιλιάδες χρόνια διαλύθηκαν. Ανάμεσα σε τούτους τους σκελετούς,  δίπλα σε μια ήρεμη χαρουπιά που από το πάχος του κορμού της η ηλικία της υπολογίζεται σε πάνω από 1500 χρόνια, βρέθηκαν  θαμμένοι όρθιοι, για να μη πατιόνται  προφανώς  ο Ραδάμανθυς, ο αδελφός του Μίνωα, και ο Ανδρόγεως, ο γιος του!

Επειδή όμως αυτό δεν αποκλείεται να είναι εικασία αφού δεν μπορεί να αποδειχθεί, το σημαντικό είναι  τα αμέτρητα χάλκινα αντικείμενα , δοχεία πήλινα αλλά και  χρυσά αφιερώματα – από εκεί καθώς και από την ηλικία των οστών συμπεραίνεται η βασιλική καταγωγή των παραπάνω σκελετών-  που ήταν και το αποτέλεσμα τριών χρόνων παράνομης μεν αλλά και σκληρής δουλειάς του Μανόλη Κεφαλάκη μα και συγχρόνως η αφορμή  της  δεύτερης τιμωρίας του.

Έτσι, την ώρα που ο παθιασμένος  ερασιτέχνης αρχαιολάτρης απομακρύνονταν από το χωριό του παίρνοντας το δρόμο που θα τον οδηγούσε για μια ακόμα φορά στις φυλακές επί Χούντας, απομακρύνονταν συγχρόνως και από το τόπο που επί αιώνες τα σεβάστηκε, δώδεκα κούτες πουκαμισιών ολόχρυσα ευρήματα  τα οποία  κατάσχεσε τότε η αστυνομία κι έκτοτε αγνοείται η τύχη τους….Εδώ και πολλές δεκαετίες τα ευρήματα του Τσούτσουρα, όπως τουλάχιστον λένε οι αρμόδιοι, βρίσκονται στα υπόγεια του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου και κανείς  ποτέ δεν είχε τη τύχη να τα δει…παρ΄ εκτός βέβαια κι αν  πολλά χιλιόμετρα μακριά από το τόπο που τα γέννησε, υπάρχουν κάποιοι τυχεροί που έχουν το δικαίωμα να τα απολαμβάνουν…

Η χρυσή σαρκοφάγος του Αγίου Βασιλείου Βιάννου.

Όλα αυτά φυσικά για τον 75ταπεντάχρονο σήμερα Μανόλη Κεφαλάκη αποτελούν μακρινό παρελθόν μια και τον πόθο της πρώτης νιότης τον σίγασαν το γήρας σε συνδυασμό με τα απανωτά εγκεφαλικά.

Είναι όμως διακαής του επιθυμία πριν κλείσει τα μάτια του να  βοηθήσει για να βγουν  στην επιφάνεια, νόμιμα πια, όλα τα μυστικά που κρύβει μέσα του ο σπήλιος του Αγίου Βασιλείου της Βιάνου και τα οποία ισχυρίζεται ότι γνωρίζει από μικρό παιδί:

«Η σπηλιά είναι τόσο μεγάλη όσο ένα δωμάτιο και τη ξέρω από παλιά, πάνε πάνω από 55-60 χρόνια που δίχως να το θέλω βρέθηκα απέναντι από ένα εκθαμβωτικό θέαμα…τόσο εκθαμβωτικό που τρόμαξα κι αυτός ήταν και ο λόγος που δεν επιχείρησα ποτέ να προχωρήσω μονάχος μου εκεί μέσα.»

Λαξευτοί τάφοι λοιπόν που γύρω τους υπήρχαν σκαλιστά περιστέρια, σκελετοί που όμως έχουν πολλά γένια και μαλλιά, και μια ολόχρυση σαρκοφάγος που πάνω της είναι ζωγραφισμένος κάποιος που μοιάζει αλλά δεν είναι βασιλιάς και εκπέμπει ένα εκτυφλωτικό φως, είναι λίγα μόνο από κείνα που περιγράφει ο 75χρονος Μανόλης Κεφαλάκης ο οποίος συνεχίζει:

« Παραδέχομαι ότι έκανα λάθος κινήσεις, τιμωρήθηκα όμως και με το παραπάνω έτσι δεν είναι; Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι  επειδή κάποτε ενέργησα παράνομα τώρα  δεν πρέπει να με πιστεύουν, αυτός ο τάφος υπάρχει και πρέπει να ανοίξει οπωσδήποτε γιατί κρύβει μέσα του εκπληκτικά αρχαιολογικά ευρήματα μέσα του, θησαυρούς ολάκερους που είναι αμαρτία να μείνουν στο σκοτάδι!»

Η ολιγωρία του κρατικού μηχανισμού.

Και δεν είναι μόνο η ολόχρυση σαρκοφάγος την  ύπαρξη της οποίας παλεύει απεγνωσμένα εδώ και καιρό να αποδείξει ο παθιασμένος ερασιτέχνης αρχαιολάτρης. Δύο ολόκληρα τετράδια με περιγραφή σημείων και τόπων  τόσο πλήρη, που όπως λένε ιδιώτες ειδήμονες με τίποτα δεν γίνεται να είναι φανταστική, υπάρχουν στη διάθεση κάθε υπευθύνου που θέλει να ασχοληθεί σοβαρά με τον αμύθητο αρχαιολογικό πλούτο που κρύβει μέσα στα σπλάχνα του ολάκερος σχεδόν ο νομός Ηρακλείου.

Ωστόσο η ολιγωρία του κρατικού μηχανισμού είναι σε όλους γνωστή εδώ στην Ελλάδα κι έτσι οι αρχαιολόγοι μπορεί όταν αποφασίζουν να σκάψουν να δέχονται τις υποδείξεις κάποιου που επίσημα μαζί του δεν θέλουν να έχουν καμιά σχέση,  αν όμως οι ίδιοι δεν το αποφασίσουν  τότε όλα σχεδόν τα αρχαία ευρήματα υποχρεώνονται να μένουν για πάντα στο σκοτάδι πιθανόν  για να μην καταστρέφονται…

Πιο απλά αν δηλαδή κάποιος ιδιώτης βρει κάτι σε χώρο που του ανήκει, τότε δεν μπορεί να προχωρήσει σε κανένα έργο επί της γης του  παρά μόνο αν αυτοχρηματοδοτήσειο ίδιος την αρχαιολογική εκσκαφή, έρθουν όλα στην επιφάνεια και μετά από ποιος ξέρει πόσο καιρό να συνεχίσει το έργο του αν τελικά του δοθεί η άδεια.

Με δυο λόγια λοιπόν η περιγραφή του κατά τα άλλο αναξιόπιστου μάρτυρα, φάνηκε στους αρμόδιους τόσο κατατοπιστική, ώστε ένα χρόνο πριν κλιμάκιο του Δήμου, εκπρόσωπος της ΚΓ’ Αρχαιολογικής Εφορείας, κλιμάκιο της Αστυνομίας και ο ίδιος ο Μ.Κ. υποβασταζόμενος λόγω των αλλεπάλληλων  εγκεφαλικών του, πήγαν στο σημείο που τους υπέδειξε ο γέροντας, δυστυχώς όμως έπρεπε να γίνει μια ανασκαφή 70 εκατοστών για να αποκαλυφθεί το σύστημα των ταφικών θαλάμων. Τότε ακριβώς κι η Αρχαιολογία αρνήθηκε να προχωρήσει με την δικαιολογία ότι αφού η είσοδος δεν ήταν εμφανής άρα και η πληροφορία ήταν αναξιόπιστη κι αν ήθελαν να συνεχιστεί το σκάψιμο θα έπρεπε να το αναλάβει ο Δήμος ή έστω και κάποιος ιδιώτης με δικά του έξοδα….

Αν υπάρχει λοιπόν κάποιος εύπορος   πολίτης που σε συνεργασία με το Δήμο Αρκαλοχωρίου που υπάγεται ο Τσούτσουρας, επιθυμεί να γίνει χορηγός και να πάρει άδεια από την Αρχαιολογική υπηρεσία για να προχωρήσει σε ανασκαφικό έργο, ας το κάνει…διαφορετικά τα μυστικά του τόπου αυτού πιθανόν να μείνουν στο σκοτάδι για τους αμέσως επόμενους είκοσι αιώνες το λιγότερο….

.