Ντερμιτζίδικα: Μια Ηρακλειώτικη γειτονιά με ιστορία 600 χρονών

Της Ρίκης Ματαλλιωτάκη

Οδός Κόσμων, Μονής Οδηγητρίας και Βουρβάχηδων: Τρεις οδοί σε μια κεντρική γειτονιά, στον ομφαλό της πόλης του Ηρακλείου με μια ιστορία που διαρκεί ίσως και πάνω από 600 χρόνια.

Έως και πριν από μια τεσσαρακονταετία που ο φυσικός νόμος της φθοράς των ανθρώπων, πραγμάτων και ιδεών την έφτασαν και αυτή στην δύση της… τελικά ούτε τα σίδερα δεν γλιτώνουν από τα δόντια της…

Ντερμιτζίδικα, από την τούρκικη λέξη «ντερμιτζής» που σημαίνει ο σιδηρουργός.

Σιδηρουργός πάλι σημαίνει η τέχνη που παλεύει με το ατσάλι, το σίδηρο, τη φωτιά και την μουτζούρα.

Παρ’ όλα αυτά, από τν εποχή ακόμα της Ενετοκρατίας, ήταν μια συντεχνία που αποτελούνταν ίσως και από τα περισσότερα μέλη απ΄ ότι σε οποιαδήποτε άλλη πόλη.

Συντεχνία σιδηρουργών ο «Ηφαιστος» με προστάτη τον Άγιο Ματθαίο κατ΄ αρχήν και τον Άγιο Χαράλαμπο κατόπιν μετά την συνένωση των σιδηρουργών και των «κιλιγκίριδων», των ανθρώπων δηλαδή που έφτιαχαν μικρότερα αντικείμενα όπως κλειδαριές, μάσκουλα, μπατζουρόβεργες, κοντεμίρια, κερκέλια κλπ.

Δύσκολη δουλειά και η μια και η άλλη. Δούλευες καμίνι κασι βαροκόπι έως ότου υποτάξεις το ακατέργαστο σίδερο και το φέρεις στην μορφή του εργαλείου που ήθελες.

Κι ήταν δεκάδες τα είδη, σκαλίδια, δρεπάνια, σούβλες, τζένια, μαχιάδες… ένα ντούκου- ντούκου ακούγονταν ολημερίς και η λάμψη της φλόγας έδειχνε την ανθρώπινη υπεροχή πάνω στα άψυχα. Ισως γι’ αυτό ακριβώς ως και το 1961 άστραφταν συνοδεύοντας την φλόγα του καμινιού τα τουριστικά φωτογραφικά φλας που αποτυπώνουν την ανθρώπινη προσπάθεια στο μέγιστο βαθμό της.

Και σιγά- σιγά σιώπησαν τα ντούκου- ντούκου από το βραοκόπι και η φωτιά από το καμίνιο και τα τουριστικά φωτογραφικά φλας.

Σε δεύτερη φάση υποτάχθηκαν εκείνα τώρα από την βιομηχανοποίηση που με κίνητρο και αφορμή την ανθρώπινη τάχα μου ευκολία εκμηδενίζει τα πάντα.

Οι ντερμιτζήδες ένας ένας περνούσαν στην σύνταξη και ελλείψη αναδόχων , σαν μια δουλειά που δεν είχε πλέον θέση στο μέλλον, τα εργαστήρι- ντερμιτζίδικα στη Κόσμων, στην Μονή Οδηγητρίας και στην Βουρβάχων, έκλειναν το ένα πίσω από το άλλο σφραγίζοντας την ιστορία τους.

Μια ιστορία 600 χρόνων που το μόνο που της απέμεινε είναι ένα όνομα:

Ντερμιτζίδικα… και που ίσως μετά από κάποιο διάστημα το πιθανότερο είναι πως ούτε καν αυτό δεν θα λέει τίποτα τουλάχιστον στους νεώτερους.

Σήμερα, η εικόνα της συντεχνίας των σιδηρουργών ο «Ηφαιστος» έχει δοθεί στο σωματείο αλουμινοκατασκευαστών. Σε ένα επάγγελμα δηλαδή που κατά βάθος ουδεμία σχέση έχει το ένα με το άλλο.

Κανένα επίσης από τα δεκάδες μαγαζιά που υπήρχαν κάποτε εκεί δεν υπάρχει πλέον.

Μαζί με τα ονόματα των ιδιοκτητών τους πέρασαν κι αυτά στη λήθη ακολουθώντας το δρόμο του επαγγέλματος τους.

Ο μοναδικός εναπομείναντας σιδηρουργός που απόμενει από μεράκι σε ένα δρόμο με ιστορία 600 χρόνων πάνω στην τέχνη, είναι ο κ Γιάννης Καλογεράκης.

Μετά από αυτόν οι σιδηρουργοί θα αναζητούνται μονάχα μέσα στις σελίδες της ιστορίας.