Κούλουμα και Καθαρή Δευτέρα

Επιμέλεια κειμένου Ρίκη Ματαλλιωτάκη

 «Εμίσεψεν η Αποκρά με λύρες και παιχνίδια

Και μπήκεν η Σαρακοστή μ’  ελιές και με κρομμύδια…

Απόκαμεν η Αποκρά η  γιόμορφη κοπέλα

Κι έφταξεν η Σαρακοστή η λαχανοσκουτέλα.»

Η γιορτή της Καθαρής Δευτέρας  ή αλλιώς «τα κούλουμα» προέρχονται από τη λατινική λέξη «cumulus» που  σημαίνει  σωρός, αφθονία καθώς επίσης όμως σημαίνει και τέλος.

 

Άρα, τα «κούλουμα»  όπως σκωπτικά αποκαλύπτει και η παραπάνω μαντινάδα του τόπου μας, εκφράζουν τα μεθεόρτια των αποκριών , τον επίλογο  δηλαδή μιας  περιόδου που στην Ελλάδα, από τη Κρήτη μέχρι τη Ξάνθη, γιορτάζεται μεγαλοπρεπώς με ξεφάντωμα, χορό, τραγούδι και πέταγμα αετών.

Σύμφωνα πάλι με μια άλλη εκδοχή τα κούλουμα προέρχονται  από την επίσης λατινική λέξη «columna» που σημαίνει κολώνα κι αυτό επειδή το πρώτο γλέντι της Καθαρής Δευτέρας έγινε στις Στήλες του Ολυμπίου Διός.

Η Καθαρή Δευτέρα πάλιονομάστηκε έτσι επειδή κάποτε οι νοικοκυρές καθάριζαν τα σκεύη τους από τα μαγειρέματα των αποκριών- από το ρήμα καθ-αίρω, καθαρίζω δηλαδή, μαζεύω τα σκουπίδια  από τη κρεατοφαγία (από+κρέας)-

αποτελεί και τη τελευταία ευκαιρία του κόσμου για γλέντι, χορό και ξεφάντωμα γι’ αυτό και έχει καθιερωθεί σαν αργία που κατά τη διάρκεια της απαγορεύεται κάθε εργασία , εκτός  φυσικά από το πλύσιμο των μαγειρικών σκευών.

Από δω και πέρα ωστόσο κομμένα όχι μόνο τα κρεατικά αλλά και οι πονηρές  σκέψεις, τα δίχως σοβαρό λόγο ξενύχτια… ότι φάγαμε, φάγαμε, ότι χορέψαμε, χορέψαμε και στο εξής εγκράτεια και σωφροσύνη εν όψει της αγιότητας του Πάσχα αφού  η μέρα αυτή είναι η πρώτη μέρα της Μεγάλης Σαρακοστής, γι’  αυτό και από την εκκλησία λέγεται και «πρωτονηστήσιμη Δευτέρα».

Η Καθαρή Δευτέρα, είναι μια Δευτέρα εντελώς διαφορετική από τις άλλες καθώς συμβολίζει τη  «ψυχική κάθαρση» του κάθε χριστιανού πριν από τη κατάνυξη της Μεγάλης Σαρακοστής…κάτι που υπονοεί καθαρά και ο συμβολισμός του ονόματος της μια και  κατά τη διάρκεια της θα καθαρίσουμε όχι μόνο το τραπέζι μας αλλά και το σώμα μας από τα λίπη  με  την αρχή της νηστείας  που θα ξεκινήσουμε  για το Πάσχα, τη μεγαλύτερη γιορτή της Ορθοδοξίας!

Εμείς οι   Έλληνες λοιπόν, τους γνωστούς ανά τον κόσμο σαν τους περισσότερο καλοφαγάδες, συνδυάσαμε την ημέρα αυτή με μια μαζική έξοδο – μια εξόρμηση στην εξοχή εξάλλου κανείς δεν αμφισβητεί πως  γεμίζει πάντα τις μπαταρίες  μας- και με το στρώσιμο του τραπεζιού της Καθαρής Δευτέρας στην  ύπαιθρο όπου ένα τραπέζι με νηστίσιμους μεν  αλλά ορεκτικότατους μεζέδες μας περιμένει για να ξεκινήσουμε τη  Σαρακοστή μας.  

Θαλασσινά, χταποδάκι, καλαμαράκια, μύδια και γαρίδες, μεγάλη ποικιλία λαχανικών τουρσί, μικρές πράσινες πιπεριές, καρότα και κουνουπίδι, ελιές,  σαλάτες, που  φυσικά  είναι και αυτές νηστίσιμες όπως η ταραμοσαλάτα που φτιάχνεται από αυγά ψαριού, για επιδόρπιο νηστίσιμος επίσης χαλβάς, αλλά και το ψωμί που φτιάχνεται ειδικά  μονάχα για την ημέρα τούτη, η λαγάνα, περιμένουν για να φτιάξουν τη διάθεση μας.

Κι είτε στην ύπαιθρο τελικά είτε μέσα στα σπίτια μας, κάθε χρόνο η παράδοση την οποία εμείς οι Έλληνες ακολουθούμε ακόμα πιστά  και χωρίς κανένα ενδοιασμό, κυριαρχεί στις επιλογές όχι μόνο του μενού μας αλλά και της συμπεριφοράς μας που θέλει να κάνει  τη μέρα όσο το δυνατόν γίνεται πιο πολύ χαρούμενη και διασκεδαστικότερη.

 Το καλαθάκι σας λοιπόν, τον χαρταετό σας, λίγο κρασάκι, όμορφη παρέα πάνω απ΄ όλα  και…

Καλή Σαρακοστή σε όλους!