Αγριολίδης ή Αγριαλής: Ο φοβερός εξωμότης, ο γεμάτος μίσος Τουρκοκρητικός γενίτσαρος

 

Επιμέλεια κειμένου Ρίκη Ματαλλιωτάκη

Η περίοδος της Τουρκοκρατίας στην Κρήτη διήρκησε 250 έτη, δηλαδή περίπου οκτώ γενεές, και σε αυτές τις γενιές πολλοί ήταν εκείνοι που πέρασαν στην αντίθετη πλευρά… που σημαίνει ότι έγιναν εξωμότες, ότι τούρκεψαν, είτε για να σώσουν την ζωή τους είτε για να σώσουν την περιουσία τους, είτε γιατί εξαναγκάστηκαν, κανείς όμως δεν μπορεί να είναι σίγουρος για τον λόγο που οδήγησε τον καθένα στην προδοσία της φυλής και της πίστης του, ούτε επίσης αν οι εξωμότες των επόμενων γενεών γνώριζαν την αρχική καταγωγή τους.

Το μόνο που μπορούμε να ξέρουμε σίγουρα είναι πως επειδή οι γνήσιοι Τούρκοι στην Κρήτη  στην αρχή ήταν ελάχιστοι, γι’ αυτό οι τουρκικές αρχές με μεγάλη ευκολία εδέχοντο την εξωμοσία, ομαδική και μεγάλης έκτασης, από στοιχεία ζωηρά και ατίθασα συνήθως φονιάδες, ληστές, πειρατές, κακοποιούς και φυλακισμένους αφού αλλάζοντας θρησκεία και εθνική συνείδηση έπαιρναν άφεση αμαρτιών και αποκτούσαν δικαιώματα επί της τιμής και της ιδιοκτησίας των Χριστιανών ομοχωρίων τους.

 

Επίσης, πολλοί Ενετοί που είχαν γίνει Κρητικοί, ή Κρητικοί που είχαν γίνει Καθολικοί λόγω των 450 ετών Ενετικής κατοχής, έγιναν Μουσουλμάνοι, για να μην χάσουν περιουσία και προνόμια. Έτσι είχαμε και τους Ενετούς άρχοντες και τιμαριούχους, όπου και αυτοί άλλαξαν θρήσκευμα και εθνότητα προς χάριν των προνομίων.

Όλου αυτούς λοιπόν ο εξισλαμισμός τους έκαμε  τόσο συνειδητούς Τούρκους που σχεδόν πάντα φέρονταν με μεγαλύτερη αγριάδα και μίσος στους άλλοτε συν-πατριώτες τους. .. στις δυτικές μάλιστα επαρχίες της Κρήτης τους ιδιόρυθμους αυτούς μουσουλμάνους που κάποτε υπήρξαν Κρητικοί τους αποκαλούσαν «ξεκουκούλωτους» με την έννοια του αδιάντροπου, του ανθρώπου πέρα από τα όρια.

Ένας από τους πιο άγριους εξισλαμισμένους γενίτσαρους λοιπόν που υπήρξε ποτέ στην Τουρκοκρατούμενη Κρήτη, στα χρόνια της ελληνικής επανάστασης,  ήταν και ο περίφημος Αγριολίδης ή Αγριαλής που είχε και την αρχηγία των Τουρκοκρητικών στο Μεγάλο Κάστρο- Ηράκλειο-

Κατά την προεπαναστατική περίοδο ο Αγριολίδης ήταν γνωστός ως ένας από τους πιο σκλήρούς γενίτσαρους της κρητικής υπαίθρου που καταπίεζαν ποικιλοτρόπως το χριστιανικό στοιχείο Μάλιστα, η δράση του είχε ως επακόλουθο να γίνει στόχος του ονομαστού χαΐνη Δημήτρη Λόγιου ή Βαρούχα, ο οποίος σκοτώθηκε το 1811 στην προσπάθειά του να τον εξοντώσει

Μετά το ξέσπασμα της ελληνικής επανάστασης, ο Αγριολίδης τέθηκε επικεφαλής των γενίτσαρων και τρομοκρατούσε τους πληθυσμούς και λεηλατούσε τις γύρω περιοχές, για να αποτρέψει την εξάπλωση της επανάστασης στην Κρήτη. Μετά όμως την αποστολή στην Κρήτη του βαρώνου Ράινεκ (μέσα Ιουλίου 1828) ως αντιπροσώπου του Καποδίστρια, οι Κρητικοί αναθάρρησαν και ξέσπασε νέο επαναστατικό κίνημα. Ο Αγριολίδης τέθηκε εκ νέου επικεφαλής ενόπλων, έπεσε όμως σε ενέδρα στον Άγιο Ιωάννη Μεσαράς και σκοτώθηκε το Αύγουστο του 1828. Ο θάνατός του Αγριολίδη και ο αποκεφαλισμός της σορού του απο τον ηρωικό Νικόλαο Μαλικούτη  θεωρήθηκε ως εκδίκηση των επαναστατών για τον θάνατο του οπλαρχηγού Ιωάσαφ Ξωπατέρα ή Ξέπαπα.

Η μεταφορά του ακέφαλου πτώματος του Αγριολίδη στο Ηράκλειο εξόργισε τους Οθωμανούς, οι οποίοι προχώρησαν σε γενική σφαγή του ελληνικού πληθυσμού στην πόλη και τις γύρω περιοχές, με τα θύματα να ανέρχονται στα 800 περίπου άτομα .Η σφαγή αυτή είναι γνωστή ως η "σφαγή του Αγριολίδη" ή "αρμπεντές του Αγριολίδη" Τη μεθεπόμενη μέρα οι σφαγές συνεχίστηκαν στο Ρέθυμνο και στην Αρχοντική και ίσως να γενικεύονταν, αν δεν επενέβαιναν οι Μεγάλες Δυνάμεις.