Προπολεμικά και μεταπολεμικά ξενοδοχεία της πόλης του Ηρακλείου

Γράφει η Ρίκη Ματαλλιωτάκη

 Τουρισμός βέβαια επί Τουρκοκρατίας δεν υπήρχε στην πόλη μας, την πόλη του Ηρακλείου, μηδέ γενικότερα στο νησί μας. Υπήρχαν όμως πρόξενοι, περιηγητές διάφοροι, με δυο λόγια όλο και κάποιος ξένος κατέφθανε στο νησί. Που διέμεναν όμως όλοι αυτοί όταν έρχονταν τότε που εξόν από μερικά άθλια χάνια ούτε ξενοδοχεία, ούτε πανσιόν, ούτε airbnb δεν υπήρχαν, αν δεν είχαν κάποιον να τους φιλοξενήσει; Ο μεγάλος ιστοριοδίφης Νικόλαος Σταυρινίδης μας δίνει την απάντηση.

Ας ενημερωθούμε λοιπόν μέσα από τις πληροφορίες που μας δίνει για το ποια ήταν τα ξενοδοχεία προπολεμικά, αλλά και μεταπολεμικά, στο Ηράκλειο καθώς επίσης και σε ποια σημεία βρίσκονταν :

“Απ’ ανέκαθεν το Μ. Κάστρο δεν είχε ξενοδοχεία. Ο Πρακτικίδης που περιέγραψε την πόλη μας στα 1815, κάνοντας λόγο για ξενοδοχεία, λέγει: “Πανδοχείον όμως δεν έχει κανέν, ίσως διότι οι εντόπιοι εισί φιλόξενοι, ή διότι μεταχειρίζονται μόνοι το εμπόριον της νήσου”. Το ίδιο βλέπουμε και στα βιβλία των ξένων περιηγητών, που επισκέπτονται κατά καιρούς το Μ. Κάστρο. Ο Αυστριακός Sieber, που ήλθε στο Μ. Κάστρο στα 1817, γράφει πως φιλοξενείται στο σπίτι του Γάλλου προξένου, κοντά στη Φράγκικη εκκλησία. Ο Άγγλος Pashley στα 1834 φιλοξενείται στο σπίτι ενός Δημήτρη, που είναι γραμματικός του Μουσταφά Πασά. Και ο Γάλλος Raulin που επισκέφθηκε την πόλη μας στα 1845, γράφει ότι φιλοξενείται σ’ ένα σπίτι του Γάλλου προξένου. Δεν μπορεί βέβαια να γίνει λόγος για τα χάνια, που υπήρχαν άφθονα, σ’ αυτά όμως έμεναν οι καημένοι οι χωριάτες και τα μαστοράκια, κι ήταν άθλια ενδιαιτήματα.

Με την διεθνή όμως κατοχή κι έπειτα την Κρητική Πολιτεία η  πολιτεία του Μ. Κάστρου είχε πλέονα ανάγκη από ξενοδοχεία και μάλιστα από καλά και ευπρεπή ξενοδοχεία αφού τώρα εκτός από τους επισκέπτες που αναφέραμε παραπάνω υπήρχαν και πολλοί αξιωματικοί Έλληνες, Ιταλοί εκπαιδευτές και το ζήτημα των ξενοδοχείων παρουσιαζόταν πάρα πολύ σοβαρό. 

Ξενοδοχείο Κνωσός Πηγή φωτογραφίας

Το πρώτο ξενοδοχείο περιωπής λοιπόν που φτιάχτηκε στο Μεγάλο Κάστρο ήταν το Κνωσός στην οδό της 25ης Αυγούστου ή οδός Πλάνης, όπως συνήθιζαν να τη λένε οι Καστρινοί. Άρχισε να λειτουργεί το 1902 και βρισκόταν δίπλα στην Ιονική Τράπεζα. Στο ισόγειό του λειτουργούσε εστιατόριο και είχε και πατάρι για αναγνωστήριο, δυστυχώς όμως βομβαρδίστηκε από τους Γερμανούς. Ιδιοκτήτης του ήταν ο Δημήτρης Ζέης που καταγόταν από την Άνδρο, ένας επιτυχημένος επιχειρηματίας σ’ όλους τους τομείς και ειδικά στο χώρο των ξενοδοχείων. Ο ίδιος διαχειριζόταν και ένα άλλο ξενοδοχείο το «Παλλάς» που χτίστηκε το 1910, πάλι στην οδό της 25ης Αυγούστου  αλλά και αυτό βομβαρδίστηκε από τους Γερμανούς και στη θέση του χτίστηκε αργότερα το ξενοδοχείο «Αστήρ».

Πιο χαμηλά, στην οδό της 25ης Αυγούστου, υπήρχε το ξενοδοχείο «Φλωριδα» και ανεβαίνοντας τον ίδιο δρόμο πριν το Δημαρχείο Ηρακλείου, την Λότζια, δηλαδή, λειτουργούσε το ξενοδοχείο «Αγγλία» του Γιάννη Κάρτσωνα που αργότερα μετονομάσθηκε «Κνωσός» και ήταν ιδιοκτησία του Μιχάλη Παπαδάκη.

Επίσης στους σημερινούς πεζόδρομους Μιλάτου, Κοραή και Περδικάρη, ήταν το ξενοδοχείο «Ιδαίο Άντρο» του Γεωργίου Κουτεντάκη, ακόμα το ξενοδοχείο «Ελλάς» στην οδό Καντανολέοντος ιδιοκτησίας του Μάριου Ζέη, γιού του Δημητρίου Ζέη, όπως προαναφέραμε.

 Προς την περιοχή της θάλασσας τώρα και συγκεκριμένα στην πλατεία των 18 Άγγλων, ένα από τα παλιά ξενοδοχεία του Ηρακλείου ήταν το «Γαλλία» με ιδιοκτήτρια την Ευαγγελία Χρυσοστόμίδου. Στα 1926 αρχίζει να λειτουργεί το ξενοδοχείο «Μίνως» το οποίο φημιζόταν για την πολυτέλειά του και ιδοκτήτης του ήταν ο Γιάννης Συλιγάρδος. Επίσης στο Μπεντενάκι ήταν το ξενοδοχείο των ξένων, ιδιοκτησίας του Γιάννη Χαρκιολάκη.

Ξενοδοχεία υπήρχαν επίσης και στην οδό Χάνδακος, όπως το «Λόντον»του Γεωργιάδη και το οποίο αργότερα άλλαξε όνομα και λεγόταν «Διεθνές» ενώ στον ίδιο δρόμο βρίσκονταν και το ξενοδοχείο «Παλλάδιον» ιδιοκτησίας του Κων/νου Μαρή.

Στην οδό Κυδωνίας, απέναντι από την εφημερίδα «Μεσόγειος» ήταν το ξενοδοχείο «Χανιά» ενώ στην οδό Ιωαννίνων, εκεί που ήταν η Σχολή Μπουρλώτου, λειτουργούσε το ξενοδοχείο «Φαιστός».

 

Ξενοδοχείο Μίνως Πηγή φωτογραφίας

Και σ’ άλλα σημεία της πόλης μας όμως υπήρχαν ξενοδοχεία όπως στην αρχή της οδού Βικέλα το «Εμπορικό» ιδιοκτησίας Λαγκωνάκη.

Στην οδό Ξωπατέρα, πίσω από την οδό Μονής Καρδιωτίσσης, υπήρχε το ξενοδοχείο «Ελβετία» ιδιοκτησίας Μιχαήλ Παπουτσάκη, στη Λ. Καλοκαιρινού, στο Καμαράκι, ήταν το «Αρκάδι» του Τσικαλά και εκεί κοντά το ξενοδοχείο «Αίγυπτος» του Γεωργίου Σπιθάκη στη συμβολή των οδών Ματίου και Λ. Καλοκαιρινού, πλησίον της Αρμένικης εκκλησίας. Δυο ξενοδοχεία επίσης υπήρχαν εκεί, στην Λ. Καλοκαιρινού, το «Βενετία» και το «Μοδέρνο»,  και πιο πέρα, στην οδό 62 Μαρτύρων, υπήρχε το ξενοδοχείο «Ερμής».

Το ψηλό κτίριο είναι το ξενοδοχείο London, εκεί που υπάρχει σήμερα η Βικελαία Βιβλιοθήκη

Ας γυρίσουμε όμως προς τα κεντρικά σημεία της πόλης μας. Στην οδό Έβανς ήταν το «Βρετανία» και απέναντί του το ξενοδοχείο «Ανατολή» που μετονομάσθηκε σε  «Εθνικό». Πολύ κοντά ήταν το «Κοσμοπόλιτ» και πάνω από το παραδοσιακό εστιατόριο «Ιωνία»  ήταν το ξενοδοχείο «Ιωνία» του Κώστα Ουσταμανωλάκη. Στην οδό Βασιλέως Κων/νου, τη σημερινή Λ. Δικαιοσύνης, ήταν το «Ρεξ» και το «Κάντια Παλλάς», δυο ξενοδοχεία φημισμένα για την πολυτέλειά τους.

Άφησα τελευταίο τον πολυσύχναστο δρόμο της αγοράς του Ηρακλείου. Εκεί που χτυπούσε και χτυπά ακόμα, η καρδιά της πόλης μας, από τα βαθειά χαράματα μέχρι τις τελευταίες βραδινές ώρες. Μπαίνοντας λοιπόν σ’ αυτή, δεξιά, υπήρχε το ξενοδοχείο «Κεντρικόν» με ιδιοκτήτη τον Μιχάλη Παναγιωτάκη.  Πρόκειται για τον πατέρα του αείμνηστου καθηγητή Πανεπιστημίου και συνεργάτη της Βικελαίας Βιβλιοθήκης Νικολάου Παναγιωτάκη, ενός ανθρώπου που πολλά του οφείλει η πόλη μας και φυσικά του διακεκριμένου δικηγόρου κ. Γεωργίου Παναγιωτάκη. Λίγο πιο πάνω, δεξιά, ήταν το ξενοδοχείο «Όλυμπος» του Βασίλη Πορναλάκη. Στην οδό Γιαννιτσών ο Νικόλαος Κασσωτάκης είχε το ξενοδοχείο «Ηράκλειο» και στην οδό Ανωπόλεως υπήρχε το ξενοδοχείο «Κρέτα» ιδιοκτησίας του Εμμανουήλ Χαλκιαδάκη.

Αυτά λοιπόν μας πληροφορεί ο Νικόλαος Σταυρινίδης για το προπολεμικό και μεταπολεμικό «τουριστικό πρόσωπο» της πόλης μας, τώρα εσείς αν θέλετε να αρκεστείτε σ’ αυτά δικαίωμα σας.

Αν πάλι θέλετε να κάνετε ένα εκτενέστερο και απολαυστικό περίπατο στα όσα μας λέει ο θεματοφύλακας της ιστορίας μας, απλώς κλείστε τα μάτια…