Ζωνιανά: Η άλλη όψη…

 

Της Ρίκης Ματαλλιωτάκη

Η σπίλωση

Με αφορμή τα δραματικά γεγονότα που κατά διαστήματα συμβαίνουν  στα Ζωνιανά η Κρήτη οδηγείται σε ένα πανελλαδικό εξευτελισμό,πλην όμως αν θέλουμε να 
αντιμετωπίσουμε τα πράγματα δίχως τη τροχοπέδη του σωβινισμού που αναγκάζει τη σκέψη να δουλεύει λανθασμένα, θα πρέπει δυστυχώς αμερόληπτα να παραδεχτούμε ότι δεν είναι καθόλου άδικος.

 

Επειδή όμως σε κάθε λόγο υπάρχει και ο αντίλογος, την απάντηση εδώ έρχονται για να τη δώσουν τα αναμφισβήτητα  λόγια του μεγάλου μας πατριώτη Νίκου Καζαντζάκη ο οποίος στην προσπάθεια του να υπερασπίσει τον τόπο που γεννήθηκε διαμήνυε κάποτε ότι «υπάρχει η άνω και η κάτω Κρήτη!»

 

Βέβαια, η  παραπληροφόρηση και η κατασυκοφάντηση που όχι μόνο τώρα αλλά γενικότερα τα τελευταία χρόνια δέχονται τα Ζωνιανά -μα και η ευρεία περιοχή- είναι τόσο μεγάλη, που όχι απλώς δεν επιτρέπει να φανεί η «άνω» πλευρά τους, αλλά αντίθετα… το χωριό με τη χιλιόχρονη ιστορία στα μάτια των περισσοτέρων  έχει πλέον  αντικατασταθεί από έννοιες  βαρύγδουπων τίτλων όπως αυτές που ειπώθηκαν ή  γράφτηκαν  κατά διαστήματα:

Ζωνιανά: Το ένοπλο άντρο του Ψηλορείτη.

Το ανεξάρτητο κράτος των Ζωνιανών.

Το άβατο των Ζωνιανών.

Οι ανυπότακτοι του Ψηλορείτη.

Το τρίγωνο του διαβόλου: Λιβάδια- Ζωνιανά- Ανώγεια….στο οποίο φυσικά κατοικούν μόνο «βάρβαροι και καουμπόηδες»

Η ιστορία

Δεν αποκλείεται  φυσικά όλα ετούτα να έχουν κάποια υπόσταση την οποία ωστόσο για να κατανοήσει κάποιος  θα πρέπει να σκύψει λίγο πάνω από την ιστορία των Ζωνιανών. Αξιοσημείωτο  δε είναι ότι το χωριό από τότε που ιδρύθηκε  έως και τώρα αναφέρεται  με τέσσερα ονόματα που όλα  κατά μία παράξενη σύμπτωση έχουν σχέση με το Δία:

1.ΖΩ:  Στις πινακίδες της Κνωσού στη  Γραμμική Β’ ανάμεσα σε ένα πίνακα ονομάτων 70 πόλεων, χωριών και οικισμών που πρόσφεραν τη βοήθεια τους στον Ιδομενέα κατά τη διάρκεια του Τρωικού Πολέμου το 1180 π.χ.  το τελευταίο με το ιδεόγραμμα  47 είναι το SO –ΖΩ.

Ζουλιανά: Προέρχεται από το Ζάς του Ζου ή το Ζω του Ζου που έγινε Ζουλιανά όπως ΄Αγγελος- Αγγελιανά, Απλαδάς –Απλαδιανά κ.α.

Ζου το Λάκκο. Όπως όλοι ξέρουμε στη Κρήτη, λάκκος επίσης σημαίνει και τάφος, κάτι που επιβεβαιώνεται και από αυτό που λέγεται όταν κάποιος είναι ετοιμοθάνατος: «ο… έχει τον ένα του πόδα στο λάκκο.» Πιθανόν λοιπόν ο λάκκος του Ζου να σημαίνει ο τάφος του Δία.

Ζωνιανά: Η μετονομασία του χωριού από Ζουτόλακκος σε Ζωνιανά έγινε την δεκαετία του 1920 όταν το κράτος, με υπόδειξη λογίων και δασκάλων της εποχής, άλλαξε μερικά ονόματα που θεωρούνταν κακόηχα σε εύηχα.

Το νέο όνομα συνήθως περιείχε στοιχεία από τη μυθολογία και την ιστορία του τόπου κι έτσι οι άνθρωποι που επιχείρησαν την αλλαγή το ονόματος των Ζωνιανών, όπως δείχνουν τα πράγματα στηρίχθηκαν:

Στο «Ζω», πρώτο όνομα του χωριού και απλά πρόσθεσαν στο τέλος το  «ΝΙΑΝΑ» όμως γίνεται συνήθως.

Στο «ΖΩΝ» που ήταν ένα από τα πολλά ονόματα του Δία: ΖΩΝ-ΙΑΝΑ

Και στην επίκληση των κατοίκων στο Δία: ΖΩΝΕ ΘΕΕ-ΖΩΝ-ΙΑΝΑ

Όλα τα παραπάνω  ασφαλώς θα μπορούσαν να καταχωρηθούν στη σφαίρα  της μυθολογίας αν και πάει καιρός που είναι πλέον αποδεκτό πως κάθε μύθος και θρύλος βασίζεται  σε κάποιο ιστορικό γεγονός που αλλοιώνεται με την πάροδο του χρόνου, πολύ περισσότερο δε όταν αναφέρονται σε προϊστορικά θέματα.

Η ιστορία ωστόσο  των Ζωνιανών δεν σταματά εδώ αλλά το ίδιο δυναμικά προχωρεί και σε όλους τους  επόμενους αιώνες χωρίς φυσικά το ένδοξο παρελθόν  ενός τόπου η μιας περιοχής να  αποτελεί δικαιολογία για το παρόν του… στη προκειμένη περίπτωση όμως ίσως  να αποτελεί απαραίτητο στοιχείο για την απαλλαγή  της σπίλωσης και για την ερμηνεία  της όποιας, καλής  ή κακής, συμπεριφοράς των κατοίκων των  Ζωνιανών η οποία  με ελάχιστες διαφοροποιήσεις παραμένει ως σήμερα όμοια  με εκείνη εποχής του Τρωικού πολέμου!

Πολύτιμες πληροφορίες για το παρόν κείμενο πάρθηκαν από το βιβλίου του Ζωνιανού δασκάλου και λαογράφου,  Δημητρίου Παρασύρη :«Ζωνιανά 4.000 χρόνια από το θάνατο του Δία»