Έτσι θυμάμαι τον Μασταμπά...

 Γράφει η Ρίκη Ματαλλιωτάκη

Θυμάμαι  τη βάγκα που διασχίζαμε για να πάμε στο σχολείο μας- σημερινή Μελίνας Μερκούρη-  ένα ρυάκι δηλαδή που κατέβαινε στο Νέο Στάδιο και απ’ εκεί στην Αγία Τριάδα, κι από την οποία μας απογορεύονταν να περνάμε μόλις σκοτείνιαζε γιατί χρησιμοποιούνταν αποκλειστικά από τα «παράνομα ραντεβού»/

Μασταμπάς:   Αραβική ονομασία των πυραμιδοειδών τάφων της αρχαίας Αιγύπτου και ειδικότερα οι βαθμιδωτοί. Το εσωτερικό τους ήταν υπόγειο όπου εκεί κατά τους ερευνητές υποστηρίζεται ότι τοποθετούνταν ο νεκρός μέσα σε ξύλινο ή λίθινο φέρετρο.

Στην ανατολική πλευρά των περισσοτέρων φέρονταν κόγχη - είσοδος σε μορφή θύρας καλούμενη ψευδόθυρα που συμβόλιζε την είσοδο στο βασίλειο των πνευμάτων. Η ψευδόθυρα ήταν διακοσμημένη με επιγραφές και τοιχογραφίες και σ' αυτήν τελούνταν οι νεκρικές σπονδές. Υποστηρίζεται πως αυτές οι κόγχες αποτέλεσαν την απαρχή των ομοίων κατασκευών στη μετέπειτα αρχιτεκτονική των χριστιανικών και αργότερα των μουσουλμανικών ναών.- wikipedia-

Οταν ο Μαστμπάς ήταν χωράφια Πηγη φώτο  Γνωστές και άγνωστες γωνιές της Κρήτης

Η μητέρα μου αγόρασε το οικόπεδο του σπιτιού μας το  1956 κι εκεί έχτισε μια μονοκατοικία που μέσα στον τεράστιο κήπο της είχε κάθε λογής δέντρα, από δεσπολιές και πορτοκαλιές, μέχρι μπουρνελιές και λεμονιές.

Σ’ αυτό το σπίτι λοιπόν γέννησε και τα τέσσερα παιδιά της , οπότε σαν γέννημα θρέμμα που είμαι του Μασταμπά λογικά έχω αρκετές αναμνήσεις απο την περιοχή , και προσωπικές  μα και περισσότερο ακουστικές από όσα μου διηγείται η μητέρα μου τότε που ακόμα κρατούσε το παλιό του πρόσωπο.

Μου λέει λοιπόν η μάνα μου:

«Όταν σαν κοριτσάκι είκοσι χρονών πούλησε την περιουσία της στο χωριό σκοπεύοντας να αγοράσει ένα σπίτι στο Ηράκλειο ο μεσίτης την πήγαινε και την έφερνε επί ένα μήνα εδώ κι εκεί και ειδικά στην Αγία Τριάδα όπου  «έβρισκα παιδί μου με τα μισά χρήματα όχι απλώς οικόπεδο αλλά και σπίτι, από κείνα τα τουρκόσπιτα ξέρεις, με τη στενή, περιφραγμένη αυλή και τους οντάδες. Τίποτα όμως, όπως πηγαίναμε έτσι και φεύγαμε, κανένα δεν ήταν της όρεξης μου μέχρι τη μέρα που μ’ έφερε στο Μασταμπά»

Στη “Ρομαντική Γωνια” το 1928  Πηγη φώτο.patris.

Τότε στην πυκνοκατοικημένη και γεμάτη  πολυκατοικίες σημερινή γειτονιά μου- πάντα απ’ όσα μου λέει η μαμά- υπήρχαν ελάχιστα σπίτια -δυο  των Πετρίδηδων- στους οποίους ανήκαν και τα περισσότερα οικόπεδα που πουλήθηκαν μετέπειτα και στον παρακείμενο δρόμο, σημερινή Μελίνας Μερκούρη, δυο  ή τρία σπίτια θαρρώ των Κορνηλάκηδων  γύρω από τα χτήματα τους που και αυτά πουλήθηκαν εν καιρώ-.

Ωστόσο μόλις η μαμά είδε το οικόπεδο κι αντίκρισε απέναντι της τη θάλασσα «άνοιξε παιδί μου η καρδιά μου και είπα τελος ,αυτό θα πάρω» και από το φόβο της μη τυχόν και το χάσει ενημέρωσε επιτόπου τη μάνα της να έρθει για να το δει κι αυτή.

Η γνώμη της  γιαγιάς πάντως δεν ήταν διόλου σύμφωνη με της κόρης καθώς μόλις είδε το οικόπεδο αναφώνησε «επούλησες την περιουσία σου για να ‘ρθεις να κάτσεις εδώ; Ντα δεν εκάθουσουνα καλλιά στο…- κι ανέφερε σκωπτικά  την πιο απομακρυσμένη περιοχή του χωριού τους- μόνο ήρθες να ξοριστείς  επαδέ;»

Ο Μασταμπάς μέχρι και τα μισά σχεδόν του περασμένου αιώνα ήταν απλώς η εξοχή  για τις εκδρομές των Ηρακλειωτών

Έτσι είπε και μάλλον-  απ΄ όσα διαβάζω σήμερα- δεν είχε άδικο αφού ο Μασταμπάς μέχρι και τα μισά σχεδόν του περασμένου αιώνα ήταν απλώς η εξοχή  για τις εκδρομές των Ηρακλειωτών … και μια και αναφέρθηκα σε εκδρομές θυμάμαι κι εγώ τώρα τις σχολικές εκδρομές που μας πήγαινε το σχολείο μας – δέκατο πέμπτο-στου «Κορώνη το μαγαρά» μια κρήνη  στο τέρμα της λεωφόρου Ανδρέα Παπανδρέου που βρίσκεται κι αυτή, όπως κι οι υπόλοιπες της πόλης μας σ’ εγκατάλειψη σήμερα,

Στου Κορώνη το μαγαρά

Θυμάμαι επίσης τη βάγκα που διασχίζαμε για να πάμε στο σχολείο μας- σημερινή Μελίνας Μερκούρη-  ένα ρυάκι δηλαδή που  κατέβαινε στο Νέο Στάδιο και απ’ εκεί στην Αγία Τριάδα, κι από την οποία μας απογορεύονταν να περνάμε μόλις σκοτείνιαζε γιατί χρησιμοποιούνταν αποκλειστικά από τα «παράνομα ραντεβού»/

 Θυμάμαι πως εκεί που βρίσκονται σήμερα τα σούπερ μάρκετ Χαλκιαδάκης και Bazaar βρίσκονταν το καμίνι του Ποδότα που έφτιαχνε πήλινες κατασκευές… θυμάμαι τον εκκλησιασμό  στη μικρή Παναγίτσα, το ναό που έκτισαν οι Μικρασιάτες πρόσφυγες όταν ήρθαν στην πόλη μας

 Η μικρή Παναγίτσα

Θυμάμαι την οδό Κονδυλάκη - εκεί που υπάρχει σήμερα το σχολικό κτίριο- με αμπέλια και σπαρτώνες, θυμάμαι ακόμα- καλά, αυτή πρέπει να την θυμούνται και οι κατά πολύ νεώτεροι- την ταβέρνα «Αμυγδαλιές» έναν αχανή χώρο με πολλά δένδρα που καθώς διαβάζω:

«Το κέντρο αυτό το έκαναν οι αδελφοί Βογιατζάκη. Η μητέρα τους ήταν η Μαριάνθη Βογιατζάκη και είχε υπηρέτρια τη “Σαββάτο”, την οποία μόλις κοίταζες γύρευε αφορμή να σου πει διάφορα καθαρογλωσσίδια»

Θυμάμαι τα καλοκαιρινά σινεμά της περιοχής: "Σινέ Γαλαξία", "Σινέ Ρομάντικα" "Σινέ Στάδιο" κι αισθάνομαι να εισπνέω τη μυρωδιά απο γιασεμί κι αγίκλημα

Θυμάμαι το μπακάλικο του κυρ Κώστα του Δαμιανάκη και το βιβλιαράκι που έγραφε τα χρωστούμενα, το φούρνο του Βενέρη- αυτός υπάρχει και σήμερα- που πηγαίναμε το ψητό τις Κυριακές πηδώντας σαν αγριοκάτσικα μέσα από τα χωράφια για συντομία, το ψιλικατζίδικο της κυρίας Μαρίκας… θυμάμαι πως ανεβαίναμε στην ταράτσα μας και χαζεύαμε το πλοίο που έφευγε… θυμάμαι τα λίγα σπίτια που άρχισαν να χτίζονται εν καιρώ όλα με αυλές, γεμάτες λουλούδια και κληματαριές που μαζεύονταν οι άνθρωποι τ’ απόβραδα του καλοκαιριού… θυμάμαι τους γείτονες να χτυπά ο ένας την πόρτα του άλλου χωρίς να έχει προηγηθεί τηλεφώνημα, όπως συνηθίζεται σήμερα.

Με δυο λόγια έτσι θυμάμαι εγώ τον Μασταμπά… μια γειτονιά ανθρώπινη σαν όλες τις άλλες της πόλης μας που ουδεμία σχέση είχε τότε με τον τίτλο «Κολωνάκι του Ηρακλείου» που της φόρτωσαν αργότερα, ίσως και όχι άδικα βέβαια αφού είχε αλματώδη ανάπτυξη αλλά προσωπικά δεν με ενδιαφέρει για να ψάξω το λόγο της εξέλιξης.