Της Ρίκης Ματαλλιωτάκη
Τα χωριά της επαρχίας Μαλεβιζίου ήταν από τα πρώτα που κατέκτησε ο οθωμανικός στρατός αμέσως μετά την κατάκτηση του Ρεθύμνου και την προέλαση του προς τον Χάνδακα το 1646 και ακολουθώντας την παραδοσιακή του πολιτική που εφάρμοζαν αμέσως μετά την κατάκτηση νέων εδαφών διόρισαν καδή -δικαστή- και στην επαρχία Μαλεβιζίου η έδρα του οποίου βρισκόταν στο χωριό Άγιος Μύρων.Μετά την παράδοση του Χάνδακα και τον διορισμό ιεροδίκη στην πόλη, τις αρμοδιότητες του καδή Μαλεβιζίου ανέλαβε ναΐπης- κυβερνήτης, αντιβασιλέας- ωστόσο, παρόλο που ο αριθμός των καταχωρήσεων που αναφέρονται στα χωριά επαρχίας Μαλεβιζίου είναι περιορισμένος, εν τούτοις έχουν απομείνει πολύτιμες πληροφορίες για να ενημερωθούμε ως προς το τι είδους σχέση διατήρησαν οι κατακτημένοι με τους κατακτητές.
Στις καταχωρίσεις λοιπόν του ιεροδικείου στο Χάνδακα
συναντάμε περιπτώσεις καταπίεσης και κατάχρησης της εξουσίας από οθωμανούς αξιωματούχους, αλλά και από χριστιανούς που ανήκουν στην τοπική άρχουσα τάξη, ενώ ταυτόχρονα έχουν καταγραφεί μικτοί γάμοι, αγοραπωλησίες, συνεταιρισμοί και ποικίλες άλλες δραστηριότητες που πραγματοποιούνται με ειρηνικό τρόπο, χωρίς να αποτελεί εμπόδιο η διαφορετική θρησκευτική ή εθνική ταυτότητα
. Για να γίνει κατανοητό αυτό πρέπει να λάβουμε υπόψη μας το γεγονός πως την καταγεγραμμένη χρονική περίοδο η επαρχία Μαλεβιζίου βρισκόταν ήδη περισσότερο από δύο δεκαετίες υπό οθωμανική κατοχή, η εξουσία των Τούρκων είχε πλέον εδραιωθεί, άρα και οι ντόπιοι είχαν προσαρμοστεί ως προς το να ζουν με τους κατακτητές, επομένως και συνεργάζονταν μαζί τους, και γάμοι μικτοί τελούνταν, αλλά και αλληλοκατηγορούνταν για υποθέσεις οικονομικού, κληρονομικού και οικογενειακού δικαίου.
Από τις καταχωρίσεις λοιπόν που βρίσκουμε στο ιεροδικείο του Χάντακα και αφορούν την επαρχία Μαλεβιζίου οι 24 αναφέρονται σε μουσουλμάνους και οι 17 σε χριστιανούς ενώ σε άλλες 45 εμπλέκονται μέλη και των δύο θρησκειών.
Ο γάμος και το διαζύγιο.
Ο ιερός νόμος επέτρεπε τη σύναψη γάμου ανάμεσα σε ένα μουσουλμάνο και μια μη μουσουλμάνα, αλλά απαγόρευε αυστηρά το αντίστροφο.
Σύμφωνα με την αρχή της ισότητας (καφαά) μια μουσουλμάνα δεν μπορεί να παντρευτεί έναν άντρα που είναι κατώτερός της κοινωνικά.
Μια τέτοια ενέργεια θεωρείται προσβολή για την τιμή του πατέρα της. Οι μη μουσουλμάνοι βρίσκονταν σε κατώτερη κοινωνικά θέση σε σχέση με τους μουσουλμάνους, γι’ αυτό και απαγορευόταν η σύναψη τέτοιων γάμων.
Στην πλειονότητά των μικτών γάμων οι πληρεξούσιοι της μέλλουσας συζύγου είναι χριστιανοί, το διορισμό των οποίων επικυρώνουν μάρτυρες μουσουλμάνοι ή ένας μουσουλμάνος και ένας χριστιανός και σε μια περίπτωση μόνο αποκλειστικά χριστιανοί.
Τα παιδιά που θα γεννηθούν από ένα τέτοιο γάμο λαμβάνουν τη θρησκεία του μουσουλμάνου πατέρα τους
Αξιοσημείωτη είναι η περίπτωση μιας χριστιανής που
εκπροσωπείται στο δικαστήριο από τον εξισλαμισμένο αδελφό της, με βάση τη μαρτυρία δύο μουσουλμάνων. Το γεγονός αυτό αποδεικνύει ότι ο εξισλαμισμός ενός ατόμου δεν συνεπαγόταν την απομάκρυνση από τη χριστιανική οικογένεια ή τον αναγκαστικό εξισλαμισμό και των υπολοίπων μελών της. Πολλοί προσήλυτοι δεν απαρνήθηκαν την προηγούμενη ζωή τους. Η γλώσσα που μιλούσαν και τα έθιμα που τηρούσαν παρέμειναν, τουλάχιστον εν μέρει, χριστιανικά.
Στις καταχωρίσεις των δύο κωδίκων σημειώνεται μια περίπτωση παρενόχλησης χριστιανής από τον μουσουλμάνο πρώην σύζυγό της.
Ο σύζυγος είχε συμφωνήσει να παραχωρήσει το διαζύγιο και ως αντάλλαγμα να λάβει από την τέως σύζυγό του μια δούλα. Ενώπιον του δικαστή αρνήθηκε ότι είχε συμφωνήσει να
παραχωρήσει το διαζύγιο και η χριστιανή σύζυγός του επικαλέστηκε τη μαρτυρία δύο μουσουλμάνων, πιθανότατα εξισλαμισμένων, και κατάφερε να κερδίσει την
υπόθεση.
Η απόφαση για το γάμο μιας ανήλικης ήταν ευθύνη του πατέρα της ή του πιο κοντινού άρρενα συγγενή, αν απουσίαζε ο πατέρας. Όταν η σύζυγος ενηλικιωνόταν είχε δικαίωμα να ζητήσει διαζύγιο192 και να παντρευτεί κάποιον άλλο.
Από όλα τα παραπάνω λοιπόν μπορούμε να δούμε πως οι συναλλαγές μεταξύ χριστιανών και μουσουλμάνων ήταν ένα φαινόμενο καθημερινό. αφού και οι μεν, και οι δε είχαν μάθει να ζουν μαζί και να συνδιαλλάσσονται
Πολύτιμες πληροφορίες για το παρών κείμενο πάρθηκαν απο το βιβλίο:
«Η επαρχία Μαλεβιζίου τα πρώτα χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας
στην Κρήτη. Κοινωνικές και οικονομικές πραγματικότητες όπως
εμφανίζονται στους Ιεροδικαστικούς Κώδικες Ηρακλείου» της Φωτεινής Χαιρέτη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου