Αξέντι: Ένα Κρητικό χωριό που τούρκεψε μέχρι και ο παπάς.

 

Επιμέλεια κειμένου Ρίκη Ματαλλιωτάκη
«Άμε διάολε στ’ Αξέντι…» η Κρητική αυτή παροιμία που χρησιμοποιείται όταν κάποιος θέλει να απομακρύνει από κοντά του είτε κάποιον, είτε κάτι  που του είναι επαχθές, έχει, νομίζω, αποτυπώσει επ’ ακριβώς στην λαϊκή συνείδηση το τι συνέβη κάποτε σ’ αυτό το μικρό χωριό της Κρήτης. 
 Γράφει η Ρίκη Ματαλλιωτάκη
«Άμε διάολε στ’ Αξέντι…» η Κρητική αυτή παροιμία που χρησιμοποιείται όταν κάποιος θέλει να απομακρύνει από κοντά του είτε κάποιον, είτε κάτι  που του είναι επαχθές, έχει, νομίζω, αποτυπώσει επ’ ακριβώς στην λαϊκή συνείδηση το τι συνέβη κάποτε σ’ αυτό το μικρό χωριό της Κρήτης.
Το Αξέντι, που βρίσκεται σε μία τοποθεσία φυσικής ομορφιάς μετά την Αγία Βαρβάρα, ξεκίνησε ως οικισμός κατά τη διάρκεια της Ενετοκρατίας. Ένας εξαιρετικός ναός, ο Ναός του Αγίου Πνεύματος, κτίστηκε τον 16ο αιώνα από τον ευγενή Μάρκο Βενέρη, μέλος της οικογένειας Venier, οι οποίοι επέλεξαν την περιοχή για την καλοκαιρινή τους διαμονή. Το χωριό παρέμεινε με την ονομασία Άγιος Αυξέντιος για μεγάλο διάστημα.
Κατά την περίοδο της Οθωμανικής κυριαρχίας, το 1732, ολόκληρο το χωριό, με την ηγεσία του παπά, αποφάσισε να μεταβεί στον Ισλαμισμό για να διατηρήσει τα προνόμια του και να αποφύγει το φορτικό Οθωμανικό χαράτσι. Στη συνέχεια, οι κάτοικοι του Αξεντίου μετατράπηκαν σε απόλυτα αφοσιωμένους γενίτσαρους και έγιναν φημισμένοι για την αγριότητά τους, ακόμα και περισσότερο από τους Τούρκους. Το όνομα του Αξεντίου συνδέθηκε με τον φόβο και τον τρόμο στην περιοχή.
Οι Τουρκοκρητικοί του Αξεντίου έμειναν στην ιστορία της Κρήτης ως οι πιο σκληροί και αιμοσταγείς γενίτσαροι. Παρέμειναν τρομακτικοί για τους περίοικους, με το όνομα του χωριού να φέρνει ανατριχίλες. Το χωριό καταστράφηκε από τους ίδιους τους Χριστιανούς το 1922, που εκδίωξαν τους γενίτσαρους και κατέληξαν να καταστρέψουν ακόμα και τα σπίτια και τα τζαμιά τους.
Έτσι, το Αξέντι με την παράξενη ιστορία του αποτέλεσε μια περιοχή που κρατά αναμνήσεις από τον παρελθόν της Κρήτης, ενσωματώνοντας τον πολιτισμό, τις πεποιθήσεις μα και ταυτόχρονα τις άσχημες αναμνήσεις

 

Το Αξέντι  όμως υπήρχε σαν οικισμός από την Ενετοκρατία και ο ναός του Αγίου Πνεύματος που έκτισε τον 16ο αιώνα ο ευγενής Μάρκος Βενέρης - από την οικογένεια των Venier που είχαν επιλέξει την περιοχή και το χωριό του Αγίου Θωμά με το θαυμάσιο κλίμα του ως τόπο καλοκαιρινής διαμονής τους- υπάρχει ακόμα και μάλιστα στον εξωτερικό τοίχο του ναού  φαίνονται και σήμερα τα αρχικά του (MV). με τη χρονολογία 1568, μέσα στο ναό δε υπάρχει εικόνα του Αγίου Αυξεντίου που θυμίζει το παλιό όνομα της περιοχής.
Την περίοδο της Οθωμανικής κυριαρχίας και συγκεκριμένα το έτος 1732 όλο το χωριό, με μπροστάρη τον παπά, αλλαξοπίστησε και προσχώρησε στον Ισλαμισμό για να μη χάσουν οι κάτοικοί του τα προνόμια τους και να γλιτώσουν το επαχθές Οθωμανικό χαράτσι. Στην πορεία του χρόνου οι κάτοικοι του Αξεντίου μετατράπηκαν στους πιο άγριους γενίτσαρους όλης της κεντρικής Κρήτης και στο άκουσμα του χωριού όλοι έτρεμαν, ενώ το όνομα Αξέντι συνδέθηκε με τη σκληρότητα και το μίσος των γενίτσαρων πλέον κατοίκων του, ενώ ο ναός του Αγίου Πνεύματος γλίτωσε μάλλον επειδή άλλαξε χρήση και μετατράπηκε σε τζαμί.
Οι Τουρκοκρητικοί του Αξεντίου καταγράφονται στην Ιστορία της Κρήτης ως οι πιο αιμοσταγείς γενίτσαροι, φανατικότεροι ακόμα και των Τούρκων και ήταν ο φόβος και το τρόμος της περιοχής, αυτός μάλιστα ήταν και ο λόγος που το το χωριό καταστράφηκε από τους ίδιους τους Χριστιανούς, μερικά χρόνια αργότερα, το 1922. που γκρέμισαν με μανία ότι είχαν αφήσει στα σπίτια και τα τζαμιά τους «για να μην έχουν τόπο να σταθούν» κι έκτοτε κανείς, ούτε Χριστιανός ούτε Τούρκος. δεν πάτησε ξανά το πόδι του εκεί.