Μάλια Ηρακλείου: Χθες και σήμερα -Φωτο

Γράφει η Ρίκη Ματαλλιωτάκη

Τα Μάλια, η παραθαλάσσια κωμόπολης του Ηρακλείου Κρήτης ήταν μέχρι πριν μερικές δεκαετίες, μέχρι δηλαδή πριν καταλήξουν όλοι οι κάτοικοι του ή γκαρσόνια, ή ξενοδόχοι,  ένας ήσυχος τόπος, ένας τόπος θεϊκός που θα μπορούσε κανείς να έλεγε ότι θύμιζε το κομμάτι του παραδείσου που αναζητά για να αναπαυτεί ο καθένας μας.

Ακριβώς γι' αυτό λοιπόν ξεκίνησε και τόσο σύντομα ο εκτροχιασμός του, ακριβώς γι' αυτό εδώ και πολλά χρόνια έχουν πάψει πλέον να κυκλοφορούν ντόπιοι εκεί τα βράδια, ούτε καν Έλληνες τουρίστες, και έχει μετατραπεί σε μια καλοκαιρινή αποικία Άγγλων τουριστών, κατά το πλείστον, που έρχονται για να βγάλουν τα βρακιά τους,να πιουν τον αγλέορα κι άμα λάχει να σκοτώσουν κι όποιον λάχει... καθώς το τελευταίο γεγονός δεν είναι φυσικά το πρώτο.

Περιττόν βέβαια να αναφέρω ότι κανείς από όλους όσους έρχονται εκεί δεν γνωρίζει, μα δεν τον αφορά κιόλας, το ότι τα Μάλια έχουν μια ιστορία τόσο παλιά και τόσο σπουδαία όσο ακριβώς και ολάκερη η Κρήτη...και δεν θα έλεγα βέβαια ότι φταίνε μονάχα οι ξένοι για το κατάντημα του χωριού, ή τουλάχιστον μόνο οι ξένοι, πάνω απ' όλα φταίνε όλοι εκείνοι που ξεπούλησαν τα πάντα στο βωμό του χρήματος, χωρίς να σκεφτούν τα επακόλουθα, χωρίς να λογαριάσουν ότι θα έφτανε σύντομα η στιγμή που θα έπεφταν οι ίδιοι και τα παιδιά τους στην παγίδα που άνοιξαν με τα χέρια τους.

Ας πάρουμε λοιπόν μια φωτογραφική γεύση απο τα Μάλια του σήμερα, μα και απο τα Μάλια του χθες.

Ας φύγουμε όμως τώρα απο τις εικόνες που μας προκαλούν εμετό, κι ας μεταφερθούμε νοερά στα Μάλια μιας άλλης εποχής, στα Μάλια του χθες,  μαθαίνοντας κατ' αρχήν με λίγα λόγια την ιστορία τους.
Κι η η  ιστορία των Μαλίων είναι τόσο παλιά όσο και τα Μινωικά χρόνια. Εδώ ήταν το βασίλειο του Σαρπηδόνα με το περίφημο μινωικό Ανάκτορο των Μαλίων, το τρίτο σε μέγεθος στην Κρήτη με συνολική έκταση 7500 τ.μ. Ο Σαρπηδών, ο Ραδάμανθυς και ο Μίνωας ήταν οι τρεις γιοί του Δία και της Ευρώπης, σύμφωνα με την μυθολογίαΚάθε ένας από αυτούς βασίλεψε σε διαφορετική περιοχή στην Κρήτη, δημιουργώντας τα 3 μεγαλύτερα μινωικά κέντρα: Ο Σαρπηδών στα Μάλια, ο Ραδάμανθυς στην Φαιστό και ο Μίνωας στην Κνωσό.

Το Μινωικό ανάκτορο των Μαλλιών

.

Αρχαιολογικός χώρος στα Μάλια

Τα Μάλια κατά την Βυζαντινή περίοδο

Κατά τη Βυζαντινή περίοδο και τους μετέπειτα αιώνες, τα Μάλια ταλαιπωρήθηκαν από επιδρομές πειρατών, όπως και οι υπόλοιπες περιοχές της παράλιας Κρήτης. Η πρώτη αναφορά στα Μάλια γίνεται από τους Ενετούς, σε αναφορές και χάρτες, ως 'Manlia' και 'Maglia' το 1390.

Τα Μάλια την περίοδο της Τουρκοκρατίας

Τα Μάλια παραχωρήθηκαν στο Σουλτάνο όταν οι Τούρκοι κατέλαβαν το νησί το 1646. Καθώς ο Σουλτάνος ήταν ο μόνος ιδιοκτήτης και εκμεταλλευτής της περιοχής, τα Μάλια ήταν βασιλική ιδιοκτησία. Οι φόροι από την αγροτική παραγωγή μεγάλωσαν την περιουσία του.

Τα Μάλια δεν κατοικήθηκαν στην πραγματικότητα ποτέ από τους Τούρκους, γιατί οι δυνάστες δεν μπορούσαν καν να μοιράσουν την περιοχή μεταξύ τους. Ένας επιπλέον λόγος είναι ότι τα Μάλια παρουσίασαν και κρούσματα ελονοσίας.

Οι χωρικοί έγιναν ιδιοκτήτες της γης τους όταν ο Τούρκικος νόμος, που παραχωρούσε την περιοχή στο Σουλτάνο, καταργήθηκε το 1850.

Τα Μάλια τον 19 και τον 20 αιώνα

Τα Μάλια και η Σταλίδα το 1966 - Φωτογραφία από το βιβλίο "Οδηγός διακοπών στα Μάλια και την Σταλίδα"

Απελευθερωμένα από τον Τούρκικο ζυγό και με την Αγώνα της Ανεξαρτησίας ακόμα να συνεχίζεται το 19ο αιώνα, τα Μάλια ήταν μια φτωχή κοινωνία με μεγάλες απώλειες. Η οικονομία βασίστηκε κυρίως στην καλλιέργεια κριθαριού και χαρουπιών που ήταν και τα κύρια προϊόντα εξαγωγών τον 20ο αιώνα.

Παρέα διασκεδάζει με τον λυράρη. Μάλια 1955

Με την ανακάλυψη των ανεμόμυλων και τη χρήση τους ως αντλίες νερού, η καλλιέργεια της γης άλλαξε και τα Μάλια έγιναν ο πράσινος παράδεισος της Κρήτης: παρήγαγε μπάμιες, αγγούρια, ντομάτες, πατάτες και καρπούζια. Την ίδια περίοδο, ένα εξωτικό φυτό από την Αίγυπτο έκανε την εμφάνιση του, και προς έκπληξη όλων παρήγαγε καρπούς, τις μικρές αρωματικές μπανάνες των Μαλίων, με αποτέλεσμα μέσα σε λίγα χρόνια να γεμίσει η περιοχή μπανανιές.

Καθάρισμα μετά το σφάξιμο των αρνιών. Μάλια 1955

Τα Μάλια, όπως και όλο το νησί, κατακτήθηκαν από τους Γερμανούς στο Β Παγκόσμιο Πόλεμο. Λόγω της μικρής τους απόστασης από την ακτή, οι Γερμανοί φοβούνταν εχθρικές εισβολές και έτσι γέμισαν τα χωράφια με νάρκες. Όταν τέλειωσε ο πόλεμος, και οι κάτοικοι άρχισαν πάλι να καλλιεργούν τα χωράφια, οι ξεχασμένες νάρκες αφαίρεσαν αρκετές ζωές, ίσως ακόμα περισσότερες από τις απώλειες του ίδιου του πολέμου.

Τα Μάλια Σήμερα

Μετά το 1950 τα Μάλια άρχισαν να αναπτύσσονται και επισκέπτες έρχονταν στην περιοχή για διακοπές. Το πρώτο ξενοδοχείο, του Γραμματικάκη, χτίστηκε δίπλα στη θάλασσα στο τέλος της οδού Δημοκρατίας γύρω στο 1960. Άλλα ξενοδοχεία ακολούθησαν και τα Μάλια έγιναν ένας πολύ δημοφιλής τουριστικός προορισμός από το 1980 και μετά, με αποτέλεσμα μεγάλες αλλαγές στην πόλη, την οικονομία της περιοχής και τη ζωή των κατοίκων.

Πληροφορίες για το παρών κείμενο αντλήθηκαν απο το explorecrete.com και φώτο από το mycreta.