Φραντσέσκο και Σοφία Ντα Μολίν, Γεώργιος και Πέτρος Καντανολέων : Η τραγική ιστορία ενός αιματοκυλισμένου, από τους Ενετούς, γάμου.

Επιμέλεια κειμένου Ρίκη Ματαλλιωτάκη 

... Σύσσωμος ο λαός του νησιού είδε στους επικείμενους γάμους του Πέτρου και της Σοφίας τον τερματισμό των θρησκευτικών και πολιτικών αντιζηλιών που ταλανίζανε το νησί αιώνες τώρα, γι' αυτό και τους επικρότησε, γι' αυτό και τους ονόμασε ΚΡΗΤΙΚΟΥΣ ΓΑΜΟΥΣ...  

...Κι οι δικοί μας, αφού ως την έσχατη πνοή τους με λύσσα παλαίψανε, αντί την τιμή, τη ζωή τους να χάσουν διαλέξανε!...

Το 1527, λόγω της οικονομικής καταπίεσης τους από τους Ενετούς, στην Κρήτη εκδηλώνεται η επανάσταση του Γεώργιου Καντανολέου ή Λισογιώργη από το Κουστογέρακο με αποτέλεσμα οι  επαναστάτες γρήγορα να επικρατήσουν στο Σέλινο, τα Σφακιά, και σε μεγάλο μέρος της Κυδωνίας.

Η κατάσταση κατά πως φαίνεται ήταν πολύ σοβαρή για τους Ενετούς οι οποίοι τότε συνέλαβαν ένα σατανικό σχέδιο για να παγιδεύσουν τους επαναστάτες:

Με πρόφαση τη σύναψη ειρήνης μεταξύ των αντιμαχομένων πλευρών κανόνισαν προξενιό μεταξύ του Πέτρου Καντανολέου, πρωτότοκου γιου  του Γεώργιου Καντανολέου,  και της Σοφίας Ντα Μολίν, κόρης του φεουδάρχη του Αλικιανού Φραντσέσκο Ντα Μολίν ή Δαμολίνου, Κατά πως μας λέει ο Σπυρίδωνας Ζαμπέλιος λοιπόν στους «Κρητικούς γάμους, ο Ντα Μολίν έστειλε προξενητές και ζήτησε  το γιο του Καντανολέου άντρα της θυγατέρας του, εκείνος αποδέχτηκε  μετά από μεγάλη περίσκεψη προς χάρη του γενικού καλού αλλά και του γιου του ο οποίος ήταν  βαθύτατα ερωτευμένος με την κόρη του Βενετού… η συμφωνία κλείστηκε και ο γάμος ορίστηκε να γίνει στον πύργο του Ντα Μολίν στον Αλικιανό..  Και ο λαός  όμως αποδέχτηκε με χαρά τους επικείμενους γάμους του Πέτρου και της Σοφίας που είδε σ’ αυτούς  τον τερματισμό των θρησκευτικών και πολιτικών αντιζηλιών που ταλανίζανε το νησί αιώνες τώρα, γι' αυτό τους ονόμασε ΚΡΗΤΙΚΟΥΣ ΓΑΜΟΥΣ.

Σοφία Ντα Μολίν 

Αξίζει ωστόσο να αναφερθούμε εδώ σε μια περιγραφή του πύργου που μας δίνει ο Ζαμπέλιος στους «Κρητικούς γάμους» αλλά και στην καταγωγή του Βενετού φεδουάρχη:

«Ο πύργος υψωνόταν μέσα στον εύφορο κάμπο και είχε τρία χωριστά οικοδομήματα. Το πιο παλιό οίκημα χτίστηκε από τον γενάρχη της οικογένειας, Μάρκο ντα Μολίν, ο οποίος ήρθε στην Κρήτη «πριν 350 χρόνια»-εννοεί 350 από τη στιγμή που γράφτηκε το μυθιστόρημα- και ήταν ένα οχυρό οικοδόμημα, με ψηλό πύργο και οδοντωτό προμαχώνα στην κορυφή, που ο λαός το ονόμαζε «βίγλα».

 «Επί μεν της έμπροσθεν πλευράς ο κτίστης προεσεκόλλησε το οικόσημό του, δηλαδή το έμβλημα του ανεμομύλου με το λατινικόν φθέγμα Circumago,non flecto —ανακυκλώ αλλά δεν κάμπτομαι. Επί δε της εισόδου του φρουριδίου του ενεκόλαψε το γνωμικόν Omnia mundi fumus et umbra —καπνός και σκιά τα πάντα εν τω κόσμω. »

O γενάρχης του κλάδου της οικογένειας που ρίζωσε στην Κρήτη ήταν ο Marco da Molin, που ήρθε στην Κρήτη τα πρώτα χρόνια της Ενετοκρατίας, το 1229. Γενικά, πιστεύεται ότι ο πύργος κτίστηκε από τότε, δηλαδή τον 13ο αιώνα, αλλά αν κρίνουμε από την τεχνοτροπία κατασκευής, είναι πιο πιθανό να κτίστηκε ή να πήρε την τελική του μορφή αρκετά αργότερα, ίσως τον 15ο ή τον 16ο αιώνα. Φαίνεται ότι την εποχή εκείνη ο πύργος ήταν μέρος ενός μεγάλου και πολυτελούς οικιστικού συγκροτήματος που προστατευόταν από οχυρωματικό περίβολο.
Το μόνο που μένει σήμερα είναι τα ερείπια της νοτιοδυτικής γωνίας του πύργου, που σώζονται σε συνολικό μήκος περί τα 14 μέτρα και σε μέγιστο ύψος 7 μέτρων περίπου. Ακόμα και σε αυτή την κατάσταση πάντως, είναι φανερό ότι ο πύργος ήταν κάποτε ένα εντυπωσιακό κτίσμα με οχυρωματικά στοιχεία»

Ας ξαναγυρίσουμε όμως στην ημέρα του γάμου όπου ο Καντανολέος ήρθε στον πύργο με συνοδεία 350 ανδρών και 100 γυναικών και ο Δαμολίνος τον περίμενε έχοντας μυστικά ετοιμάσει στρατό από 2000 άνδρες.

Ο Πύργος των Ντα Μολίν 

Το μυστήριο τελέστηκε στη βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου δίπλα από τον πύργο (σώζεται μέχρι σήμερα) και όταν τέλειωσε η τελετή και ακολούθησε γαμήλιο γλέντι με πολύ φαΐ και άφθονο κρασί, Οι άνθρωποι του Ντα Μολίν όμως είχαν φροντίσει να ρίξουν στο κρασί μηκώνιον (όπιο) κι έτσι όλη η συνοδεία του Καντανολέου μέχρι το μεσημέρι είχε πέσει σε λήθαργο. Τότε ειδοποιήθηκε και κατέφθασε ο ενετικός στρατός που περικύκλωσε τον πύργο και έδεσε χειροπόδαρα τους κοιμώμενους επαναστάτες. Κατά τον Ζαμπέλιο, ο Κοντολέος και οι γιοί του δεν είχαν αποκοιμηθεί, αλλά οχυρώθηκαν με λίγους άντρες στο κτήμα και έδωσαν μάχη κατά την οποία ο πύργος έπιασε φωτιά από τις βολές των τηλεβόλων των Ενετών, με αποτέλεσμα στο τέλος ο πύργος να καταρρεύσει καταπλακώνοντας τους υπερασπιστές και σκοτώνοντας μεταξύ άλλων τη Σοφία και τη μητέρα της. 

Ο Κοντολέος συνελήφθη βαριά τραυματισμένος,  καταδικάστηκε το επόμενο πρωί με συνοπτικές διαδικασίες και τον κρέμασαν από ένα έλατο στην αυλή του πύργου μαζί με τους δύο γιους του (τον γαμπρό και τον δευτερότοκο). Για παραδειγματισμό, τους υπόλοιπους άρχοντες και αιχμαλώτους τους κρέμασαν στο Κουτσογέρακο, στα Μεσκλά, έξω από τα Χανιά, αλλά και στο δρόμο από το Ρέθυμνο προς το Ηράκλειο Μεσκλά και τους υπόλοιπους τους έστειλαν στις γαλέρες τους ως γαλεότους ενώ αργότερα, έκαψαν και ανέσκαψαν εκ θεμελίων το Κουτσογέρακο και τα Μεσκλά.  Λέγεται πως επί δύο  μέρες σφάζανε και κρεμούσαν. Λαφυραγωγούν και καίουν  τα επαναστατημένα χωριά Κεραμειά, Αλίκαμπο, Λάκκους, Μεσκλά. Εξορίζουν τους κατοίκους τους και απαγορεύουν την εγκατάσταση νέων. Χρόνια πολλά πριν τους ναζί και την Κάντανο, χαράζουν μια πέτρα έξω από τα καμένα χωριά όπου αναφέρουν:

Ετσα λογής τελεύουσι κείν’ απου ρεμπελεύουν.

Ο θρύλος παραδίδει πως η Σοφία Ντα Μολίν αυτοκτόνησε, γιατί στ αλήθεια αγαπούσε τον Πέτρο, ενώ ο πατέρας της μισοτρελαμένος  έμεινε μόνος, τριγύριζε για χρόνια ρακένδυτος στα χαλάσματα του αρχοντικού ψάχνοντας την «όμορφή του περιστέρα», και πέθανε καταρρακωμένος, ατιμασμένος και μισότρελος μετά από μερικά χρόνια στο ρημαγμένο χωριό του.. Πρέπει να ήταν ο τελευταίος Da Molin του Αλικιανού.

Το σπίτι του προδότη Βενετού Molin, βρίσκεται ακόμα στον Αλικιανό μισογκρεμισμένο, λέγετε δε ότι πάνω από την κύρια είσοδο χαράχτηκε μια επιγραφή μετά την σφαγή που έλεγε:
OMNIA MUNDI FAMUS ET UMBRA
ΟΛΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΚΑΠΝΟΣ ΚΑΙ ΣΚΙΑ

Οι Ενετοί συνέχισαν για λίγο τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στις επαναστατημένες περιοχές διαπράττοντας απίστευτες φρικαλεότητες αλλά η εξέγερση τελείωσε μόνο όταν ο Ενετός Προβλεπτής αποφάσισε να πάρει με το καλό τους Σφακιανούς, και με τη βοήθεια Ορθόδοξων κληρικών τους έπεισε να του ζητήσουν συγχώρεση οπότε τους έδωσε αμνηστία.

Η λαϊκή μούσα δε αναφέρει για τους Βενετούς:
«Όποιος τσι λόγους τους γροικά και τσ όρκους τους πιστεύγει
στο πέλαγος πιάνει λαγούς και στο βουνό ψαρεύει»