Ο Άγιος Μάρκος των Βενετών, το Δεφτερδάρ Αχμέτ Πασά τζαμί των Τούρκων

 Επιμέλεια κειμένου Ρίκη Ματαλλιωτάκη

Η Βασιλική του Αγίου Μάρκου κτίστηκε τους πρώτους βενετικούς χρόνους, το 1239, βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο του Χάνδακα, όπως ονομάζονταν τότε το Ηράκλειο, απέναντι από το τότε Δουκικό παλάτι, και αποτέλεσε τον τόπο όπου γινόταν η επίσημη ανάληψη των καθηκόντων των αρχόντων και των αξιωματούχων Ενετών καθώς επίσης και το τόπος ενταφιασμού μελών της δουκικής οικογένειας..

Ο ναός δεν υπαγόταν στην λατινική αρχιεπισκοπή αλλά στον ίδιο τον δούκα, ο οποίος όριζε υπεύθυνο της εκκλησίας ένα «πριμικήριο» ή «καπελλάνο».

Το αρχικό κτίσμα υπέστη σημαντικές καταστροφές από σεισμό  το 1303, επισκευάστηκε. στη συνέχεια αλλά επλήγη ξανά το 1508.

Μετά την κατάκτηση του Χάνδακα από τους Τούρκους το 1669, το κτίριο δόθηκε στον Δεφτερδάρ Αχμέτ Πασά, ο οποίος διατελούσε οικονομικός έφορος από το 1661/2 μέχρι το 1675. Αυτός μετέτρεψε τον ναό σε τζαμί και αγόρασε κτίρια στην πόλη, συμπεριλαμβανομένου του δουκικού ανάκτορου, ώστε να εξασφαλίσει έσοδα για το τζαμί.

 Οι Οθωμανοί γκρέμισαν το κωδωνοστάσιο και στη θέση του ανήγειραν μιναρέ, ενώ κατέστρεψαν τις τοιχογραφίες και τους τάφους του ναού, πετώντας έξω τα οστά. Το τζαμί έγινε γνωστό ως Δεφτερδάρ τζαμί και συνέχισε να χρησιμοποιείται έτσι ως και το 1915

 

Μετά την ανταλλαγή πληθυσμών το 1924, η Βασιλική του Αγίου Μάρκου πέρασε αρχικά στην κατοχή της Εθνικής Τράπεζας και στη συνέχεια του δήμου Ηρακλείου

Ο μιναρές κατεδαφίστηκε το 1924. το 1956 άρχισε η αποκατάσταση του κτιρίου από την Εταιρία Κρητικών Ιστορικών Μελετών κι από το 1960 χρησιμοποιείται ως δημοτική πινακοθήκη.