Ναός Πέτρου και Παύλου του Τάγματος των Δομινικανών ή τζαμί του Σουλτάν Ιμπραχίμ

Επιμέλεια κειμένου Ρίκη Ματαλλιωτάκη

 Κτίστηκε τους πρώτους χρόνους της βενετσιάνικης κυριαρχίας και ήταν από τις πιο σπουδαίες και μεγάλες λατινικές εκκλησίες της πόλης του Ηρακλείου και ανήκε στο τάγμα των Δομινικανών (Domenicani Predicatori) δυστυχώς όμως ο σεισμός του 1508 προξένησε στο ναό τεράστιες καταστροφές.

Αποτελεί ένα από τα παλαιότερα μνημεία αρχιτεκτονικής των Κιστερκιανών Μοναχών του 12ου αιώνα, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη και βρίσκεται στη τοποθεσία Καστέλλα, δίπλα στο θαλάσσιο τείχος, μεταξύ του ενετικού λιμανιού και της Πύλης Δερματά στη σημερινή παραλιακή λεωφόρο Σοφοκλή Βενιζέλου. 

Στη διάρκεια της ενετικής κυριαρχίας στο εσωτερικό δάπεδο του ναού όσο και εξωτερικά, περιμετρικά των τοίχων του, γίνονταν ταφές επιφανών πολιτικών και πνευματικών ηγετών της Κάντια. Ο Τζερόλα μάλιστα αναφέρει πως έχουν ταφεί εκεί τέσσερις Δούκες της Κρήτης:

Ο Μάρκος Γραντόνικος (1331), ο Ιωάννης Μοροζίνης (1338), ο Μαρίνος Grimani (1348) και ο Φίλιππος Ντόριο (1357).

Δυστυχώς με την έλευση της Οθωμανικής κυριαρχίας ο Άγιος Πέτρος μετατράπηκε αμέσως σε μουσουλμανικό τέμενος στη μνήμη του Σουλτάνου Ιμπραχήμ και του προστέθηκε εξωτερικά στη νοτιοδυτική γωνία μιναρές. 

Άλλα στοιχεία, της Οθωμανικής περιόδου, που αποκαλύφθηκαν κατά τις εργασίες αποκατάστασης είναι το μιχράμπ του τεμένους, τα βοτσαλωτά δάπεδα του περιβάλλοντα χώρου καθώς και ένας κεραμεικός κλίβανος.

 

Κατά τη διενέργεια ανασκαφών που έγιναν τα τελευταία χρόνια στην ευρύτερη περιοχή του ναού (περιοχή Καστέλλας) αποκαλύφθηκαν τάφοι της Β' βυζαντινής περιόδου και κάτω από αυτούς εκτεταμένη εγκατάσταση αραβικής περιόδου από την οποία προέκυψαν πλήθος στοιχείων για την αρχιτεκτονική και τον τρόπο ζωής της εποχής εκείνης. Τα ευρήματα από την ανασκαφή αυτή εκτίθενται στο Ιστορικό Μουσείο.

Σήμερα ο ναός αναστηλώνεται υπό την επίβλεψη της 13ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης και μετά την αποπεράτωση των εργασιών, ο ιερός χώρος θα χρησιμοποιηθεί ως επετειακός Ναός και ως τόπος διεξαγωγής διεθνών διορθοδόξων, διαχριστιανικών και διαθρησκειακών συναντήσεων.