Παναγία η Κερά, στο Λασίθι: Το κρυφό σχολειό της Κρήτης στα χρόνια της Τουρκοκρατίας

Επιμέλεια κειμένου Ρίκη Ματαλλιωτακη

Η «Κερά του Λασιθίου» ή «Παναγία Κεραδιανή», όπως την αποκαλούν οι ντόπιοι, είναι χτισμένη στην «αγκαλιά» του όρους Δίκτησε υψόμετρο 630 μέτρων και θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα εκκλησιαστικά μνημεία της Κρήτης.

Αφιερωμένη στο Γενέσιο της Θεοτόκου, η μονή ιδρύθηκε πιθανόν την Β΄ Βυζαντινή περίοδο (961 – 1211 μ.Χ.), ωστόσο παλαιότερη επίσημη αναφορά του ονόματός της εντοπίζεται σε έγγραφο του 1333, του συμβολαιογράφου Τζιοβάνι Σιμιλιάντε ενώ το 1720, με απόφαση του Οικουμενικού Πατριάρχη Ιερεμία Γ΄, η μονή έγινε σταυροπηγιακή. 

«αφουγκράζεται» τις προσευχές προσκυνητών από κάθε γωνιά του νησιού, καθώς και από άλλες περιοχές της χώρας, που στέκονται με ευλάβεια μπροστά στην θαυματουργή εικόνα της και «μοιράζονται» μαζί της τους φόβους, τις ελπίδες και τις αγωνίες τους.

 Από το 1775 ως το 1841, τα κτίρια, τα χωράφια και οι ελαιώνες της μονής βρέθηκαν πολλές φορές στο στόχαστρο των Τούρκων ως που τελικά οι καμπάνες της Κεράς σταμάτησαν να χτυπούν στη μεγάλη Κρητική Επανάσταση καθώς τον Οκτώβριο του 1866 και τον Ιούνιο του 1867 κάηκε δύο φορές από τον στρατό του Ομέρ Πασά.

 Η θαυματουργή εικόνα και η αλυσίδα της Παναγίας

Στο τέμπλο του Καθολικού της μονής δεσπόζει η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Κεράς, ζωγραφισμένη το 1795 πάνω σε φύλλο χαλκού και «φορτωμένη» με τάματα πιστών. Η Παναγία Κερά εμφανίζεται καθισμένη σε θρόνο με κόκκινο μαξιλάρι, κρατώντας στην αγκαλιά της τον μικρό Χριστό. Οι δύο ιερές μορφές περιβάλλονται από τους προφήτες Δαβίδ, Σολομώντα, Ησαΐα και Αββακούμ.

Σύμφωνα με την  παράδοση, οι Τούρκοι κατακτητές άρπαξαν τρεις φορές την εικόνα και την μετέφεραν στην Κωνσταντινούπολη. Αλλά η εικόνα επέστρεφε κάθε φορά στην Κρήτη στο μοναστήρι της Παναγίας Κεράς Καρδιώτισσας, με θαυμαστό τρόπο. Στην τρίτη απόπειρά τους, οι Τούρκοι έδεσαν την εικόνα σε μια κολόνα, με μια χοντρή αλυσίδα. Ωστόσο, η εικόνα γύρισε ξανά στην Κρήτη, μαζί με την κολόνα και την αλυσίδα.

Η κολόνα βρίσκεται σήμερα στην αυλή της μονής, σε ένα μικρό χώρο περιφραγμένο με κάγκελα. Η αλυσίδα της Παναγίας έχει τοποθετηθεί κάτω από την θαυματουργή εικόνα, δίπλα στα τάματα των προσκυνητών.