ΥΠΑΡΧΕΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ΣΤΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ;

 

Η ΜΗΠΩΣ

ΟΛΟΙ ΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΟΔΗΓΟΥΝ ΣΤΗ ΡΩΜΗ;;;

«…. Γονείς, να εύρητε ένα δάσκαλο, να τον πληρώνετε να μαθαίνη τα παιδιά σας, ότι αμαρτάνετε πολύ  να τα αφήνετε αγράμματα και τυφλά..»

(Κοσμάς Αιτωλός)

Της Ρίκης Ματαλλιωτάκη

Είναι ένα  πρόβλημα το ερώτημα τούτο που   νομίζω ότι συχνά πρέπει να απασχόλησε  αρκετούς άσχετα αν ως συνήθως καταλήγει άλυτο  σε κάποια συρτάρια  για να  απομένει η λύση του  να αφορά μονάχα κάποιους ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένους  στο θέμα  Αυτούς  δηλαδή που «διψούν να πάρουν» και   πιο πολύ αυτούς που «διψούν να  δώσουν»:

Τους  κατακαημένους τους δημιουργούς  μ΄ άλλα λόγια οι οποίοι  αφού   νιώθουν  τόσο αφόρητη την πίεση και την ανάγκη μια πνευματικής γέννας, κι αφού  βεβαίως έχουν πρώτα βαρεθεί να περιμένουν την σειρά τους  «στο λιμανάκι της άγονης γραμμής της πόλης τους», σκέφτονται κι εκείνο το περίφημο «ουδείς προφήτης  στο τόπο του..»  και ρίχνουν μαύρη πέτρα πίσω τους ξεκινώντας  για να διαπρέψουν αλλού. Το αν διαπρέπουν  τώρα αυτό είναι μια άλλη ιστορία και όχι του παρόντος φυσικά μια και η ουσία του πράγματος  πρέπει να εστιασθεί  στο κατά πόσο η  γενέθλια πόλης του καθενός τηρεί την υποχρέωση να παρέχει τις προϋποθέσεις για μια πνευματική τροφή στους πολίτες της έστω κι αν αυτή επιλέγουν να την τρώνε λίγοι

Η ζωή μας όσο κι αν ακούγεται ανέφικτο και ουτοπικό δεν είναι μόνο ότι αγγίζουμε,  δεν είναι μόνο «ότι φάμε ότι πιούμε κι ότι αρπάξουμε..» αλλά είναι  επίσης και ότι αισθανόμαστε,  είναι και ότι μπορούμε να λάβουμε  μέσα από την  θεία κοινωνία του πνεύματος και της γνώσης κι αυτό αν μη τι άλλο πρέπει να γίνεται σεβαστό  και κάποτε οι άνθρωποι που το πιστεύουν πρέπει να βρίσκουν διεξόδους να ικανοποιούν  τις επιθυμίες τους όσο κι αν οι άλλοι τις αντιμετωπίζουν σαν χίμμαιρες..

 Γ. Σ.

Οι πόλεις κληρονομούν το πνευματικό σώμα του παρελθόντος και ό,τι αυτό φέρνει μαζί του. Μοιάζει με παλιά περγαμηνή όπου η κάθε γενιά γράφει πάνω της τις δικές της περικοπές.

Τα διαδοχικά κληρονομημένα στρώματα  όχι μόνο δεν εξαφανίζονται αλλά αφήνουν  πίσω το αποτύπωμα τους  καθορίζοντας τα δρώμενα του παρόντος μα και του παρελθόντος.

Η πόλη μου το Ηράκλειο -  με συγχωρείτε για το «μου» αλλά δεν διαθέτω άλλη γενέθλια πόλη- είναι μια πόλη που τα διαδοχικά της στρώματα είναι ισχυρά  και πολυκύμαντα  και εξόχως διανοητικά. Έξυπνο λοιπόν είναι οι τοπικοί άρχοντες των εκάστοτε καιρών να κατανοούν  το αυτονόητο..

Αυτοί αφήνουν πίσω τους το «ασημένιο χνάρι  του σαλιγκαριού» και χρειάζονται τη πρέπουσα φροντίδα γιατί εν τέλει αυτοί φτιάχνουν τους μύθους για τους συγκαιρινούς τους.

Αυτοί στεφανώνουν τις πόλεις στους αιώνες, αυτοί συγκροτούν και διαμορφώνουν τους μύθους για την Ιστορία. 

Δεν μένει λοιπόν παρά να φανεί πόσοι από τους κατέχοντες αξιώματα έχουν κατανοήσει το  παραπάνω απλό και αυτονόητο

2 Ξ. Δ.

Ναι, υπάρχει κάποια πνευματική  ζωή στο Ηράκλειο η οποία όμως είναι δραματικά κατώτερη της ιστορικής του παράδοσης και των ίδιων των τωρινών δυνατοτήτων του αφού είναι πια  μεγαλούπολης (150.000) κατοίκων και έδρα Πανεπιστημίου.

Στην πόλη επικρατεί ένας ρυθμός υλικής ευημερίας, εύκολου πλουτισμού και πολιτικής καιροσκοπίας που καταπνίγουν κάθε διάθεση δημιουργίας. Φταίμε όλοι γιαυτό αλλά είναι δίκαιο να επισημανθεί ο αρνητικός ρόλος του Δήμου και της Νομαρχιακής αυτοδιοίκησης που έχουν εκφυλιστεί σε οργανισμούς εξυπηρέτησης  κομματικών συμφερόντων..

3 Γ. Σ.

Η ερώτηση που μου απευθύνεται ασφαλώς δεν είναι από τις απλές ερωτήσεις που υποβάλλουν συνήθως οι δημοσιογράφοι, πολύ περισσότερο δεν είναι ένα θέμα που καλύπτεις  με μια σύντομη και επιπόλαιη, ίσως, απάντηση.

Ελπίζω πως η τεσσαρακονταετείς μου ενασχόληση με τη πνευματική Κρήτη μου δίνει το δικαίωμα να έχω μια γνώμη γι΄ αυτό το θέμα. Πιστεύω λοιπόν πως το Ηράκλειο ως κέντρο της Κρήτης, είναι μια ιδιάζουσα περίπτωση «επαρχιακής» πόλης. Μπορεί ίσως να ισχυρισθεί κανείς πως λίγα πράγματα  έχει να ζηλέψει από την πνευματική ζωή της λεγόμενης πρωτεύουσας.  Η πνευματική ζωή του Ηρακλείου είναι τέτοια που την καθιστά κέντρο συνύπαρξης πολλαπλών ρευμάτων ιδεών και την εξυψώνει από τον συνήθως ράθυμο επαρχιακό απομονωτισμό άλλων τάξεων. Αυτό  μπορεί κανείς ευκολότατα να το αντιληφτεί και μόνο καταμετρώντας τους τίτλους των βιβλίων που καθημερινά σχεδόν εκδίδονται στο Ηράκλειο όπως βέβαια και από τον αξιόλογο αριθμό των  επιστημόνων όλων των τομέων  που διαβιούν εργαζόμενοι στο Ηράκλειο.

Πρέπει βέβαια να τονισθεί πως όπως ολόκληρη η Κρήτη, έτσι και το Ηράκλειο ως κρητική πόλη «λανθάνει» με την έννοια πως περνά απαρατήρητο από τους πολλούς της καθημερινότητας ένα από τα πιο βασικά της χαραχτηριστικά, η πνευματικότητα.

 Μ. Κ.

Και βέβαια υπάρχει πνευματική κίνηση στο Ηράκλειο, στη συνέχεια μιας παράδοσης  που ανατρέχει και στις τελευταίες δεκαετίες του 19^ου αιώνα, για να περιοριστώ όμως στους νεώτερους χρόνους.  Ενδεικτικά αναφέρω για να υποστηρίξω την  άποψη μου όσους γράφουν – οι παρουσιάσεις βιβλίων από Ηρακλειώτες συγγραφείς είναι ένα στοιχείο  της καθημερινότητας πάνω κάτω του κύκλου του συλλόγου των λογοτεχνών με το αξιόλογο περιοδικό τους ΚΡΗΤΙΚΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ. Την ένωση ή όπως αλλιώς λέγεται των φιλολόγων με την περιοδική έκδοση τους, την ΟΣΤΡΙΑ, τη ΒΙΚΕΛΑΙΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ  άπου κρατά αρκετά από τα μεγαλεία της ενώ οι εκδόσεις της τοποθετούνται στις  κορυφαίες της Ελληνικής Περιφέρειας. Κι όσους επίσης κινούνται γύρω από τη ΒΙΚΕΛΑΙΑ και ανήκουν στους ερευνητές της ιστορίας ιδιαίτερα .

Ακόμη θα αναφέρω ενδεικτικά πάντα την έγκυρη  F.K.I.M. με τα Κρητολογικά της συνέδρια, από τα κορυφαία του είδους στην χώρα μας αλλά  και στο ευρύτερο επίπεδο. Τα χορωδιακά συγκροτήματα πάνω από έξη στον αριθμό αν τα μετράω καλά, τα θεατρικά σχήματα μεταξύ των οποίων και των δικηγόρων που μας έχουν δώσει μια αξιόλογη δουλειά, τις πολιτιστικές εκδηλώσεις του Δήμου Ηρακλείου στο βαθμό που πρωτοτυπούν κι όχι βέβαια στην παρουσίαση των «κακόφημων αρπακτών». Βέβαια θα πρέπει να σημειώσουμε και τους ζωγράφους που ζουν στο Ηράκλειο και που συμβάλλουν στην δημιουργία αυτόνομης κίνησης, αλλά και στους σημαντικούς Ηρακλειώτες γλύπτες που αν και εργαζόμενοι ως επί το πλείστον μακριά από την πόλη τους δημιουργούν μια περίεργη ατμόσφαιρα.

Θα μπορούσε ασφαλώς η πνευματική κίνηση στο Ηράκλειο να ήταν πιο έντονη και ιδίως πιο συμμετοχική. Όπως θα μπορούσε και θα έπρεπε να είχαν 
»πνευματικά» ενδιαφέροντα και όσοι διαμορφώνουν τα  πολιτικά  γίγνεσθαι για πολλούς από τους οποίους «πέρα βρέχει» στον τομέα του πνεύματος. Αυτό όμως είναι μια άλλη και μάλλον θλιβερή ιστορία. Τέλος θα έπρεπε να ειπωθεί ότι το πολιτιστικό κέντρο του Ηρακλείου όταν και αν τελειώσει  θα μορφοποιήσει και θα ενισχύσει σημαντικά την πνευματική ζωή του τόπου..

5 Ά, Σ.

Ασφαλώς και υπάρχει πνευματική ζωή στο Ηράκλειο δυστυχώς όμως είναι μικρή κι επομένως αδυνατεί να κάνει πράγματα ουσιαστικά τα οποία κάποια στιγμή να ανθίσουν  και να ευωδώσουν δυναμικά. Κανείς δεν αμφισβητεί ότι στην επαρχία υπάρχει πνεύμα και  μάλιστα πνεύμα δυνατό πολύ συχνά, δεν υπάρχουν όμως οι προϋποθέσεις για  την ανάπτυξη του. Για παράδειγμα δεν υπάρχει ένα  λογοτεχνικό περιοδικό στο Ηράκλειο για να απευθυνθεί ένας νέος, δεν υπάρχει μια κινηματογραφική λέσχη , οι πνευματικοί πυρήνες δηλαδή απουσιάζουν εντελώς κι επομένως οι  άνθρωποι είναι πνευματικά απομονωμένοι  οπότε είναι δύσκολο να υπάρξει  πραγματική δημιουργία Μπορεί να  φυτρώσει ένας σπόρος αλλά ο καλλιτέχνης- δημιουργός στη συνέχεια  πρέπει να φύγει, να βρει αλλού τη μοίρα του, στην πρωτεύουσα για να κυριολεκτούμε

Αυτή η κατάσταση βέβαια δεν είναι φαινόμενο ελληνικό αλλά μάλλον παγκόσμιο αφού  σε κάθε χώρα η ουσιαστική  καλλιτεχνική δημιουργία γίνεται στην πρωτεύουσα μια κι εκεί μαζεύεται το σύνολο των ανθρώπων που οι  μίζερες καταστάσεις της επαρχίας  τους απομακρύνουν από τον πιο ιδιαίτερο τόπο τους.

6 Ρ. Π.

Το Ηράκλειο δυστυχώς, όσο κι αν μας κακοφαίνεται, στερείται πνευματικότητας. Και για να μην είμαστε κι εντελώς αρνητικοί κάτι παραπάνω πάει να γίνει τα τελευταία χρόνια  αντίθετα από τα προηγούμενα που η έλλειψης ήταν εντελώς αισθητή. Σήμερα υπάρχει  μεν κάποιο πνευματικό ενδιαφέρον από τους κατοίκους του, μεμονωμένο όμως , κι αυτό αποδεικνύεται  στις κάθε είδους  σχετικές  συγκεντρώσεις όπου συναντάς πάντα τα ίδια και τα ίδια άτομα  Άρα καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι οι άνθρωποι του πνεύματος στην πόλη μας ,συγκριτικά με τον πληθυσμό της, είναι ελάχιστοι, μια χούφτα άνθρωποι όλοι κι όλοι, ενώ το μεγαλύτερο μέρος έχει εντελώς διαφορετικές ασχολίες από εκείνες που έχουν σχέση με την δημιουργία και το πνεύμα. Αυτό που με λυπεί όμως πάνω απ΄  όλα, είναι  η πνευματική απουσία της νεολαίας που κατά την άποψη μου οφείλεται στο γεγονός ότι δεν υπάρχουν τα κατάλληλα ερεθίσματα  τα οποία θα προκαλέσουν στα παιδιά το ενδιαφέρον και θα τους ανοίξουν πνευματικούς ορίζοντες.  Υπάρχει βέβαια μια αξιόλογη προσπάθεια δασκάλων και καθηγητών,  τον τελευταίο καιρό όπως είπαμε, καθώς επίσης και μια αξιόλογη προσπάθεια εκ μέρους του Δήμου, αλλά το θέμα πιστεύω ότι βρίσκεται στην έλλειψη βασικής κι όχι επιφανειακής υποδομής

Β. Ν.

 Αξιόλογους ανθρώπους του πνεύματος  έχουμε  πνευματική κίνηση όμως όχι κι αυτό συμβαίνει  γιατί οι κοινωνικοπολιτικές συνθήκες των τελευταίων χρόνων ( πάντα σε τοπικό επίπεδο αναφερόμαστε) ευνόησαν την εσωστρέφεια αυτών των  ανθρώπων. Η πολιτεία όχι μόνο δεν στάθηκε αρωγός στην πνευματική παραγωγή αλλά πολλές φορές υπήρξε εχθρική αν θυμηθώ την προηγούμενη Δημοτική Αρχή Αυτό το ένιωσαν καλά οι εικαστικοί. Με τέτοιες συνθήκες λοιπόν πνευματικής απαξίωσης είναι σχήμα οξύμωρο να ζητάμε πνευματική κίνηση. Αν κάτι γίνεται, γίνεται στα πλαίσια της παρέας εν είδη μυσταγωγίας και μένει εκεί. Ίσως όμως σε πείσμα κάποιων «την Ιστορία  να την γράφουν οι παρέες..»

 ΖΛ.

Δεν ζω στην Κρήτη αγαπώ όμως την Κρήτη  σαν πατρίδα μου αφού  όχι μόνο την νιώθω αλλά θεωρώ και ουσιαστικά ότι είναι πατρίδα μου. Οπότε η άποψη μου ίσως και να μην είναι εντελώς αντικειμενική: Πρώτον  λόγω της μεγάλης αγάπης που έχω στο νησί και δεύτερον επειδή όπως σας είπα ζω μακριά της.

Αυτό όμως ισχύει εν μέρει αφού από την άλλη αυτό είναι επίσης που μου εδραιώνει και την άποψη μου ότι όντως υπάρχει πνευματική κίνηση σ΄ ολόκληρη την Κρήτη αλλά ένα παραπάνω στο Ηράκλειο. Όταν πριν μερικά χρόνια  εισχώρησα άγνωστη ακόμα στο χώρο της λογοτεχνίας με το πρώτο μου βιβλίο την «ΑΓΡΙΛΙΑ» οι Κρητικοί και δη οι  Ηρακλειώτες ήταν αυτοί που με την προσπάθεια τους μέσα από συνεχείς παρουσιάσεις με στήριξαν. Άρα μια κοινωνία που δεν την  αφορά το πνεύμα  κατ΄ επέκταση δεν την  αφορά ούτε ο δημιουργός.. Απ΄ τις επαφές μου με το νησί που είναι κάτι παραπάνω κι από συχνές, πιστεύω πάντως ότι το Ηράκλειο για επαρχιακή πόλη έχει πολύ ανεπτυγμένη πνευματική κίνηση και ζωή. Τώρα βέβαια αν θα μπορούσε να έχει ακόμα παραπάνω αυτό νομίζω ότι πρέπει να το ξέρουν καλύτερα οι πολιτικοί ιθύνοντες.. Ούτε καν δηλαδή οι ντόπιοι δημιουργοί.. Είναι θέμα που ξεκινά από τους «πάνω»  για να φανούν δυστυχώς οι επιπτώσεις του, αν φανούν,  στους πιο «κάτω»

Α. Κ.

Βεβαίως και υπάρχει  πνευματική κίνηση στο Ηράκλειο και μάλιστα σοβαρή κι ας μη φαίνεται. Υπάρχει η εταιρία Κρητικών  Ιστορικών Μελετών με τα  διεθνή Κρητολογικά συνέδρια, υπάρχουν οι  δραστηριότητες της Βικελαίας Δημοτικής Βιβλιοθήκης, υπάρχει -όσο και αν δεν έχει φανεί κι αξιολογηθεί ακόμα σωστά- η έστω μικρή  παρουσία του Λογοτεχνικού Συνδέσμου Ηρακλείου και τόσοι άλλοι φορείς οι οποίοι κατά καιρούς όλο και κάτι παρουσιάζουν. Επίσης δεν μπορεί με κανένα τρόπο να παραβλεφθεί  το έργο που κάνει η Ένωση Φιλολόγων τη μια με την εφημερίδα τους, την άλλη με το θέατρο τους,  την άλλη με το περιοδικό τους, έστω και κατ΄  αραιά διαστήματα

 Ασφαλώς θα μπορούσαν να υπήρχαν πιο  συντονισμένες προσπάθειες για να φανεί και η παρουσία πιο έντονη  και πιο αξιόλογη από πλευράς αντιδράσεων μέσα στην κοινωνία.  άσχετα  ότι- και  το επαναλαμβάνω αυτό-  έργο υπάρχει.  Δεν υπάρχει όμως μια συνένωση όλων αυτών των προσπαθειών για να δούμε τότε συγκεντρωτικά  ποιο θα ήταν το  αποτέλεσμα για το Ηράκλειο.