Λαϊκές δοξασίες…αναρίθμητες συνήθειες γενεών και γενεών, όλες αφιερωμένες στον Άη Γιάννη τον Πρόδρομο που αυτήν την ημέρα λέγεται και Νηστευτής και Νηστικάρης και Θερμαστής και Ριγολόγος και Κρυαδίτης …
Η λαϊκή παράδοση, γραφική για τους σύγχρονους ορθολογιστές δεν επιβάλλει όπως συνηθίζεται να λέγεται… απλά τιμά, σέβεται και αγαπά όλους τους Αγίους, κάποιους δε ιδιαίτεραΗ τελευταία μεγάλη γιορτή του εκκλησιαστικού έτους, αφιερωμένη στον σεβασμιώτερο όλων των προφητών, στον αρχηγό του αγγελικού τάγματος και όλης της μοναχικής πολιτείας, αυτόν για τον οποίο ο Χριστός μας, είπε : Ευτυχισμένη η μάνα που γέννησε τέτοιο παιδί … Έστω και νοερά αυτήν την ημέρα γονατίζω και προσκυνώ το χώμα ποτισμένο με το αίμα από τον αποκεφαλισμό του αγγελόμορφου Αγίου.
Η σχετική με τον αποκεφαλισμό του Προδρόμου διήγηση της Αγίας Γραφής, έτσι όπως αποτυπώθηκε στις εκκλησιαστικές εικόνες, συγκίνησε βαθύτατα την ψυχή του λαού. Κι η λαϊκή φαντασία που δε γνωρίζει όρια, βλέπει το κεφάλι του Προδρόμου να αναπηδά μέσα στο δίσκο του ηλίου, όταν αυτός ανατέλλει στις 29 Αυγούστου.
“Από τότε που αποκεφάλισαν τον Αγιογιάνν’, από τότε έπεσεν η θέρμη στον κόσμο’ ταραχκίν του κιφάλ’ τ’ κι έπισι ταραχή, συνερίγ’, παραξ’σμός. Γι’ αυτό τ’ Αγιογιάνν’ τ’ Παραξ’σμου είναι για τς θέρμες. Κείνος που θερμαίνεται πάει στον Αγιογιάνν’ λάδ’, κερί, λίβανο και θυμιάζ”. (Σβέρδια)”
Γι’αυτό κι ο Άγιος αποκαλείται Θερολόγος ή Ριγολόγος, Παροξυσμός ή Κρυαδίτης, και η μνήμη του τιμάται με απόλυτη νηστεία’ και έτσι λέγεται και νηστευτής ή νηστικός. Η νηστεία του συνοδεύεται απ’ την απαγόρευση όλων όσα μοιάζουν με το αίμα που έτρεξε από το κεφάλι του.
Να οι σχετικές δεισιδαιμονίες, διατυπωμένες από τους ίδιους τους χωρικούς.
“Δεν τρώγομαι μαύρο σταφύλι, μαύρο σύκο, ό,τι μαύρο φρούτο είναι, γιατί το αίμα του Αγίου τα έβαψε. Δεν τρώγομαι ούτε καρύδι, γιατί του έκοψαν το καρύδι όταν τον αποκεφάλισαν. Δεν πιάνουμε μαχαίρι κείνη τη μέρα και το ψωμί το κόβουμε με τα χέρια. (Κίος)”
“Δεν κόβουμε καρπούζι με το μαχαίρι στο πάνω μέρος, να μη ξεκεφαλίζουμ’ έτσι τον άι-Γιάννη. Κείνη τη μέρα τίποτα δεν τρώνε είναι νηστησμάρχης Άγιος.
Σε πολλές περιοχές έχουν καθιερωθεί για την υγεία του κοινού πανηγύρια, λιτανείες και παρακλήσεις σε ξωκλήσια ή αγιάσματα που αποβλέπουν στη μνήμη του αποκεφαλισμού του Προδρόμου
Ο Ναός του Αγίου Ιωάννη του Ριγολόγου στο Λιλιανό
Περίπου 500μ. από το μικρό χωριό Λιλιανό (παλιότερα Λιλιανώ, που σημαίνει το χωριό των Λιλιανών), σχεδόν στα όρια του αεροδρομίου του Καστελίου κρύβεται ένας ακόμα θησαυρός της Κρητικής ενδοχώρας. Πρόκειται για τον κοιμητηριακό ναό του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου του Ριγολόγου που γιορτάζει στις 29 Αυγούστου.
Ένα εντυπωσιακό θρησκευτικό και ταυτόχρονα αρχιτεκτονικό μνημείο το οποίο είναι κυριολεκτικά κρυμμένο μέσα στους ελαιώνες. Ο Άη Γιάννης του Λιλιανού σύμφωνα με την παράδοση “ολημερίς χτιζότανε και τη νύχτα χαλούσε”. Έτσι αποφασίστηκε αντί για νερό να κτιστεί με γάλα που έδωσαν ως δώρο οι βοσκοί της περιοχής και έτσι με το γάλα σαν πρώτη ύλη στέριωσε το κτίριο και δε χάλασε ξανά, γι’ αυτό και από τότε ονομάζεται γαλατόκτιστος.
Ο εντυπωσιακός αυτός ναός χρονολογείται γύρω στον 12ο-13ο αιώνα μ.Χ. Σύμφωνα με το Στέργιο Σπανάκηπρόκειται για μια τρίκλιτη βασιλική της Β΄ Βυζαντινής περιόδου ,από τα οποία κλίτη, το μεσαίο έχει μεγαλύτερο ύψος. Τα κλίτη μεταξύ τους επικοινωνούν με οξυκόρυφα τόξα που στηρίζονται, σε κίονες οι οποίοι έχουν κιονόκρανα ιωνικού ρυθμού. Οι τοίχοι του ναού είναι κτισμένοι με ξεστή λιθοδομή από υλικά που ανήκουν σε παλιότερα κτίρια.
Το σημαντικότερο είναι ότι ο Άη Γιάννης αποτελεί το τελευταίο δείγμα ναού στην Κρήτη που κτίστηκε στα πρότυπα των παλιών βασιλικών, συνήθεια η οποία μετά το κτίσιμό του ναού εγκαταλείφτηκε. Στην εξωτερική πλευρά υπάρχουν ενσωματωμένες πλάκες με επιγραφές της Ρωμαϊκής εποχής, από τις πιο σημαντικές στην Κρήτη. Στο εσωτερικό του δε σώζονται τοιχογραφίες. Υπήρχαν πολύ σημαντικές εικόνες και αρκετά παλιές, οι οποίες όλες κλάπηκαν πριν από χρόνια αφού το μνημείο ακόμα και σήμερα παραμένει παραμελημένο και εντελώς ξεχασμένο κι αφημένο στη μοίρα του.
Το εντυπωσιακό είναι ότι στα χρόνια της Γερμανικής Κατοχής λόγω της ευρυχωρίας και της ποιότητας κατασκευής του ναού οι Γερμανοί τον χρησιμοποίησαν ως αποθήκη και στο ιερό βήμα σώζονται ακόμα εντυπωσιακές επιγραφές στα Γερμανικά με τη χαρακτηριστική ναζιστική γραμματοσειρά.
Σήμερα σχεδόν κανείς δε γνωρίζει την ύπαρξη αυτού του τόσο σημαντικού μνημείου, γι’ αυτό και ποτέ δε θα δείτε επισκέπτες ούτε και θα το βρείτε σε τουριστικούς οδηγούς. Και όμως ο Άη-Γιάννης ο Ριγολόγος όπως τον αποκαλούν οι ντόπιοι έχει για ένα μοναδικό λόγο υπάρξει πολύ σημαντικός για την ευρύτερη περιοχή. Ο λόγος είναι το ξεχασμένο σήμερα κινίνο του Άη-Γιάννη, όπως ονομαζόταν. Τα παλιότερα χρόνια που η πίστη των κατοίκων σύμφωνα με τις παραδόσεις ήταν πολύ δυνατή ο σοβάς του ναού φούσκωνε σαν από υπερβολική υγρασία και έβγαζε κάποιο υλικό λευκό σαν βαμβάκι. Πήγαιναν με διάφορα φύλλα χαρτιού που έβαζαν στο πάτωμα του ναού τα οποία άπλωναν εκεί και έπεφτε πάνω τους το υλικό σα σκόνη που ξερνούσε ο τοίχος του ναού. Με τα χαρτιά αυτά συνέλεγαν το υλικό, το οποίο στη συνέχεια το έπαιρναν σπίτι τους. Το έριχναν σε νερό και το έπιναν και με το ποτό αυτό που ονόμαζαν “το κινίνο του Άη Γιάννη” θεράπευαν κάθε αρρώστια μια και έξω.
Tο κινίνο του Άη Γιάννη
Το πιο εντυπωσιακό από όλα είναι ότι το συγκεκριμένο θαυματουργό “κινίνο” το ξερνούσε ο τοίχος του ναού μονάχα την ημέρα της γιορτής του αγίου και όχι στις υπόλοιπες μέρες του έτους
Ακόμα και σήμερα υπάρχουν στο Λιλιανό ή στα χωριά του Καστελίου άνθρωποι που στα νιάτα τους βρήκαν θεραπεία σε ανίατες για την εποχή ασθένειες ως δια μαγείας, χάρη στο -όπως πιστεύουν- μαγικό αυτό κινίνο. Το κινίνο βγήκε για τελευταία φορά στη δεκαετία του 70΄ από τους τοίχους του ναού και έκτοτε δεν παρουσιάστηκε ξανά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου