Επισκοπή Πεδιάδος: Από την Μινωική εποχή ως και σήμερα.

 Επιμέλεια κειμένου Ρίκη Ματαλλιωτάκη

Η Επισκοπή είναι οικισμός και πρώην κοινότητα της επαρχίας Πεδιάδος με 969 κατοίκους (το 2001) και αποτελεί Δημοτικό διαμέρισμα στον ομώνυμο Δήμο του νομού Ηρακλείου. Υπήρξε έδρα του επισκόπου Χερρονήσου και σε αυτό το γεγονός οφείλεται το όνομα του οικισμού. 

Το χωριό Επισκοπή βρίσκεται 18 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της πόλης του Ηρακλείου και 8,5 χλμ. νότια του χωριού Κοκκίνη Χάνι. Είναι ένα μικρό χωριό με ανεπιτήδευτη ομορφιά που περιμένει τον επισκέπτη να την ανακαλύψει. Είναι κτισμένo σε υψόμετρο 350 μέτρων, σε αμφιθεατρική θέση, σε έναν από τους πολλούς λόφους της περιοχής που εναλλασσόμενοι με εκτάσεις από αμπελώνες και ελαιώνες διαμορφώνουν το ανάγλυφο όλης της περιοχής.

Tο όνομα Επισκοπή που διατηρεί ως και σήμερα το χωριό οφείλεται στο γεγονός ότι μεταφέρθηκε εδώ η έδρα της επισκοπής Χερρονήσου, μετά την ανάκτηση της Κρήτης από τον Νικηφόρο Φωκά το 961 και το τέλος της αραβοκρατίας (824-961). Σε έγγραφο του Δουκικού αρχείου του Χάνδακα, το 1386, αναφέρεται ως Piskopi, ενώ το 1583 αναφέρεται από τον Καστροφύλακα ως Piskopi Chiersonisso, με 690 κατοίκους.

Σύμφωνα με τα αρχαιολογικά ευρήματα, η πρώτη κατοίκηση στην περιοχή της Επισκοπής τεκμηριώνεται από την μινωική περίοδο ως και σήμερα. Έχουν εντοπιστεί αρχαιότητες από την Μεσομινωϊκή περίοδο ενώ συνέχισε να κατοικείται και στη διάρκεια της Υστερομινωϊκής περιόδου( 1600- 1480 π.Χ.). Στην περιοχή έχει ανασκαφεί ένα μινωικό λατομείο και έχουν εντοπιστεί και όστρακα της μινωικής περιόδου

Σημαντικά είναι βεβαίως και τα βυζαντινά μνημεία της Επισκοπής που ζωντανεύουν μέσα από τους δεκάδες ναούς που βρίσκονται διάσπαρτοί στους δρόμους του χωριού και τα μετόχια. Το γεγονός αυτό συνδέεται με τη σημασία που είχε ο οικισμός ιστορικά ως επισκοπική έδρα από το 961 ως και το 1900

Ο παλιότερος ναός της περιοχής είναι η Παναγία η κερά Λημνιώτισσα ναός του 11ου αιώνα. Πολλές εκκλησίες του χωριού τοποθετούνται χρονολογικά στον 14ο και τον 15ο αιώνα,όπως ο Άγιος Αντώνιος, ο 'Αγιος Ιωάνης, η Αγία Παρασκευή, ο Μιχαήλ Αρχάγγελος, ο Αγ. Γεώργιος, η Φανερωμένη, και άλλες . που κοσμούνται με ιδιαιτέρως αξιόλογες τοιχογραφίες..