Δούκας Μποφώρ: Μια ηρωική μεν, άγνωστη δε, προσωπικότητα της Κρητικής ιστορίας

 

Επιμέλεια κειμένου Ρίκη Ματαλλιωτάκη

Γεννημένος το 1616 στο Παρίσι, ο François de Vendôme, Duc de Beaufort (ο Δούκας του Μποφώρ) συγγενής του βασιλιά Λουδοβίκου ΙΔ΄ και Μεγάλος Ναύαρχος της Γαλλίας, ακολούθησε μια πολυτάραχη διαδρομή, εξορίες, αλλά και σημαντικές στρατιωτικές επιτυχίες. Το καλοκαίρι του 1669 έφθασε στην Κάντια με τον βαθμό του Μεγάλου Ναυάρχου μαζί με τον Δούκα του Ναβάιγ, δύο στρατηγούς. αρκετά πλοία και περίπου 6.000 στρατιώτες, προκειμένου να ενισχύσει την άμυνα του Χάνδακα, Η Γαλλική αρμάδα έφτασε στο Χάνδακα στις 19 Ιουνίου του 1669 και η μάχη αυτή των Γάλλων ήταν η τελευταία μάχη που δόθηκε στον Χάνδακα πριν την παράδοση του στους Τούρκους τον Σεπτέμβριο του 1669 μετά από την 21χρονη πολιορκία του.

Λίγες μέρες μετά, στις 24 Ιουνίου του 1669, σε μιαν έξοδο από την πύλη του προμαχώνα Σαμπιονάρα (ή Σαμπιονέρα, sabbia=άμμος & nero=μαύρη) ο Δούκας Μποφώρ σκοτώνεται κ σε συμπλοκή με τους Τούρκους και για τον θάνατο του υπάρχουν δύο εκδοχές:

Κατά τη μία, λέγεται ότι το πτώμα του Γάλλου δούκα δεν ανευρέθηκε, ενώ η άλλη αναφέρει ότι μεταφέρθηκε και ενταφιάστηκε στη Γαλλία.

Πιο πειστική φαίνεται η πρώτη, αφού με τα δεδομένα της εποχής ήταν αδύνατη η συντήρηση του πτώματος για πολύ καιρό… Όπως κι αν έγινε, ο Γάλλος ευγενής άφησε την τελευταία του πνοή, στην περιοχή της σημερινής συνοικίας της Χρυσοπηγής, λίγο έξω και ανατολικά  από τα τείχη της πόλης, πολεμώντας κατά των Οθωμανών.

Λένε πως μετά την έκρηξη που σκότωσε οκτώ από τους άνδρες του επιτελείου του Μποφώρ καθώς και το άλογό του και επιστρέφοντας στο φρούριο μαζί με τον υπασπιστή του χάθηκε. Πιθανότατα με τον πανικό που επικράτησε κανείς δεν τον ξαναείδε ποτέ , ούτε το πτώμα του  βρέθηκε κάπου. Έτσι οι γάλλοι στρατιώτες άφησαν να διαδοθεί στο στρατόπεδο ότι ο Μποφώρ δεν σκοτώθηκε αλλά πιάστηκε αιχμάλωτος από τους Τούρκους. Άρχισαν έρευνες , διαπραγματεύσεις και προσπάθειες να εξαγοράσουν με χρυσό τον αρχηγό τους. Από μαρτυρίες του Τούρκου ιστορικού Ρασίτ μαθαίνουμε για τις ενέργειες αυτές των Γάλλων, αλλά και  πως ήταν αδύνατον να διακριθούν τα χαρακτηριστικά όλων όσων είχαν σκοτωθεί, εκέινη την ώρα,  μιας και τα πτώματα είχαν και διαμελιστεί και αλλοιωθεί λόγω της ζέστης που επικρατούσε την καλοκαιρινή μέρα του Ιούνη. Ο Δούκας Μποφώρ ήταν ένας άνδρας υψηλού αναστήματος με ξανθά μακριά μαλλιά. . Ένας άλλος ιστορικός ο Bigge αναφέρει στις γραφές του πως ο Κιοπρουλής επιστρέφοντας στο δικό του στρατόπεδο άδειασε μπροστά στους στρατιώτες του πέντε μεγάλα σακιά με κομμένες και αλατισμένες κεφαλές σκοτωμένων Γάλλων που τις είχαν μαζέψει με σκοπό να τις στείλουν στην Κωνσταντινούπολη αλλά δεν βρήκαν ανάμεσα τους το κεφάλι του Μποφώρ. Έτσι σχηματίστηκε ένας θρύλος για την εξαφάνισή του που ακόμα και μέχρι σήμερα κανένας δεν γνωρίζει τι πραγματικά συνέβη στον άτυχο άνδρα εκείνη την ημέρα του Ιούνη στον Χάνδακα.

Προς τιμή του Δούκα Μποφώρ, ο δρόμος από το Αρχαιολογικό Μουσείο ως το σημερινό «Μέγαρο» (πρώην Φυτάκη), πήρε το όνομά του. Κάπου στη μέση βρίσκεται και ο προμαχώνας Σαμπιονάρα, απ’ όπου ο Γάλλος Δούκας, με τους πολεμιστές του έκαμαν την ηρωική και μοιραία γι’ αυτόν έξοδο – αντεπίθεση.