Μονή Αγίου Παύλου του τάγματος των Σερβιτών: 'Άλλο ένα μνημείο- θησαυρός της πόλης μας πεταμένος στα σκουπίδια

Γράφει η Ρίκη Ματαλλιωτάκη

Στο κέντρο σχεδόν της πόλης, στην γραφική οδό Θεσσαλονίκης- ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ δίπλα στα παλιά γραφεία της  εφημερίδας «ΠΑΤΡΙΣ» κι απέναντι από την οικία Τσαχάκη,- ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ- υπάρχει ένα στενό καλυμμένο στην κυριολεξία από σκουπίδια και αγριόχορτα που ξεπερνούν το μισό μέτρο και τίποτα δεν δείχνει πως λίγα μέτρα πιο πίσω του κρύβει ένα θησαυρό. 

Δεν ξέρω λοιπόν για ποιο λόγο , με κίνδυνο μάλιστα να γκρεμοτσακιστώ , προσπέρασα αυτό το τίποτα για να περάσω και το ένστικτό μου και τούτη τη φορά με δικαίωσε.

 

 

Τα χαλάσματα γύρω απο τις εντυπωσιακές καμάρες.

Λίγα μέτρα παραπίσω από το δρόμο  τρεις καμάρες  που έμοιαζαν με ωραία πύλη εκκλησίας και γύρω γύρω μισογκρεμισμένα χαλάσματα με εντυπωσίασαν, κι έτσι ρωτώντας τους περίοικους έμαθα πως πρόκειται όντως για εκκλησία μόνο που κανείς δεν ήξερε να μου πει για ποια εκκλησία… 

Κάποια υπερήλικη μου είπε μόνο πως στη γερμανική κατοχή κατέφευγαν μέσα της την ώρα του συναγερμού, ωστόσο ούτε το όνομα της θυμόταν ούτε καν αν ήταν ακόμα και τότε εκκλησία ή απλώς ένα σκέτο κτίριο  σε καλύτερη κατάσταση που μπορούσε να προστατέψει.

 

Μου είπαν επίσης πως ήμουν τυχερή που πέρασα ως εκεί γιατί υπάρχουν πηγάδια ασκέπαστα- πόσα δεν ήξεραν να μου πουν- που κανείς δεν έχει φροντίσει να τα σκεπάσει  με αποτέλεσμα να καταντούν παγίδα για όποιον τολμήσει να πατήσει σ΄ αυτά τα ρημαγμένα χώματα, και ότι κάποιος ιδιώτης το αγόρασε τώρα τελευταία.

 

Αυτά μόνο κατάφερα να μάθω για το συγκεκριμένο μνημείο της πόλης  μας που κι αυτό σαν τόσα άλλα έχει αφεθεί στην τύχη του… τουλάχιστον όμως ας φροντίσουν να καλύψουν τα πηγάδια πριν θρηνήσουμε θύματα. 

Υ. Γ. Αρκετό καιρό μετά την παρούσα δημοσιευση, έμαθα από την σπουδαία αρχαιολόγο της πόλης μας κ. Λιάνα Σταρίδα -ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ- πως τούτα τα ερείπια ανήκουν στην Μονή Αγίου Παύλου του τάγματος των Σερβιτών  ενώ κάποια άλλα σώζονται ακόμα μέσα σε νεότερες οικοδομές στην οδό Θεσσαλονίκης, πίσω από τα παλιά γραφεία της εφημερίδας Πατρίς.

Το μοναστήρι συναντάται στους καταλόγους IV 121, V 120, VI (Werdmüller) 78 ως S. Paolo και VII (Coronelli) 39 ως S. Paolo, Chiesa, e Convento de’ Padri Domenicani. Ωστόσο, το μοναστήρι υπήρχε από το 1501, όπως αναφέρεται στη διαθήκη του Τζανή Γραδενίγου  και τo 1951 καταγράφεται ότι βρισκόταν στις οικίες ιδιοκτησίας Ακράτου και Πασελάκη Κατίνας στην οδό Θεσσαλονίκης. Σήμερα, εντός νεότερης οικίας, ιδιοκτησίας κληρονόμων Εμμ. Βασιλάκη σώζεται η νότια κεραία-παρεκκλήσι του Αγίου Παύλου που έχει κηρυχτεί διατηρητέο μνημείο.

Σύμφωνα με την περιγραφή του Gerola: «το οικόπεδο για την ίδρυση του μοναστηριού παραχωρήθηκε από τους ευγενείς Κρητικούς στον Αντώνιο Da Viterbo. Έκτοτε το κρατούσαν οι Serviti, ώσπου πέρασε και αυτό στα χέρια των Predicatori, στα τελευταία χρόνια της βενετσιάνικης κυριαρχίας. Μα τίποτα άλλο δεν ξέρουμε ή δεν μπορούμε να συμπεράνουμε για την εκκλησία αυτή που θεωρείτο κι αυτή μια από τις πιο άθλιες λατινικές εκκλησίες της πόλης όχι μόνο για τις διαστάσεις μα και για το σύνολο της οικοδομής. Από αυτήν δεν μένει πια παρά ένα μικρό μέρος που ενσωματώθηκε στο σπίτι του Νικολάου Τσαγκάκη. Το κλίτος έχει πλάτος 3,55 μ, οι τοίχοι έχουν πάχος 1,05 μ. και στεγάζεται ακόμα με θόλο κυλινδρικό πολύ ψηλό».