«Ο Οφθαλμός του Βασιλείου» ή «ο δράκος που φύλαγε το λιμάνι»: Το κάστρο της Σούδας

 

Γράφει η Ρίκη Ματαλλιωτάκη

Σχεδόν στη μέση του κόλπου της Σούδας, αυτού του μεγαλου λιμανιού και πάνω στο νησάκι που φέρει την ίδια ονομασία, ο Λατίνο Ορσίνι κατασκεύασε το 1572 το περίφημο κάστρο που είχε προορισμό  να εμποδίζει την είσοδο κάθε ανεπιθύμητου πλοίου στο λιμάνι.

Ήταν δηλαδή το μόνο φρούριο, μαζί με αυτό της Γραμβούσας και της Σπιναλόγκας, που δεν αποσκοπούσε στην καταπίεση και την υποταγή των Κρητικών  αλλά χτίστηκε αποκλειστικά για την αντιμετώπιση του τούρκικου κινδύνου και ακριβώς για τη μεγάλη του τούτη σημασία οι αξιωματούχοι της Βενετίας το αποκαλούσαν  «Οφθαλμό του Βασιλείου».

Το κάστρο περιβαλλόταν από δυο προμαχώνες και μια τανάλια, τα τείχη του είχαν 650 βήματα περιφέρεια, ενώ διέθετε νοσοκομείο, και γενικά όλη την αναγκαία υποδομή για την ανετότερη διαβίωση της φρουράς.

Απέναντι από τη νοτική πλευρά του κάστρου της Σούδας οι Ενετοί κατασκεύασαν ένα τεχνητό μώλο με ογκόλιθους με σκοπό να στενέψει το στόμιο έτσι ώστε όποιο πλοίο επιχειρούσε να μπει στο λιμάνι θα αναγκάζονταν να πλησιάσει στο φρούριο και θα γινόταν λεία των κανονιών του.

Η εξαιρετική στρατηγική του θέση που δεν επέτρεπε την επιχείρηση προσβολής του παρά μονάχα μέσα από τη θάλασσα και μόνο από τη μεριά του Κρητικού, αλλά και  η δύναμη πυρός και τα ισχυρότατα τείχη του, δεν άφηναν περιθώριο για παράτολμα εχθρικά σχέδια γι’ αυτό και ποτέ δεν εκπορθήθηκε  ή ανακαταλήφθηκε. Πολιορκήθηκε για μια και μόνο φορά αμέσως μετά την παράδοση των Χανίων, αλλά χωρίς αποτέλεσμα κι έτσι δεν ιστορείται κανένα αξιομνημόνευτο πολεμικό περιστατικό μέσα του.

Ήταν ο δράκος που φύλαγε το λιμάνι!

Για τους λόγους αυτούς το κάστρο της Σούδας κρατήθηκε από τους Βενετούς για μισόν ακόμα αιώνα μετά την πτώση του Χάνδακα.

Οι Τούρκοι όμως μετά την επανάσταση του 1866-1869 ίδρυσαν στην Σούδα μεγάλη ναυτική δύναμη για την προάσπιση της οποίας κατασκεύασαν πυροβολείο στο Καλάμι, απέναντι από το φρούριο της Σούδας, το γνωστό Ιντεδίν.

Πολύτιμες πληροφορίες για το παρών κείμενο πάρθηκαν από το βιβλίο «Τα κάστρα στην Κρήτη» του  Γ. Ν. Ορφανουδάκη