Παραμονή Πρωτοχρονιάς χωρίς μπουγάτσα στο Ηράκλειο; Ούτε ο Θεός δεν το θέλει…

 Γράφει η Ρίκη Ματαλλιωτάκη

Δεν ξέρω τι θα γίνει φέτος με το κακό που πλήττει την ανθρωπότητα, μέχρι και πέρσι όμως δεν γινόταν να διανοηθεί κανείς παραμονή Πρωτοχρονιάς στο σπίτι του χωρίς να βάλει μέσα μπουγάτσα… το θεωρούσε κάτι σαν γρουσουζιά, κάτι σαν ότι δεν θα του πήγαιναν όλα καλά αν δεν καλωσόριζαν το νέο έτος με την γλύκα τούτης της εξαιρετικής λιχουδιάς!

Ναι, ναι, όπως σας τα λέω… τόνοι μπουγάτσας καταναλώνονταν κάθε παραμονή Πρωτοχρονιάς σε κάθε σημείο του Ηρακλείου από μικροπωλητές που είχαν βρει τον τρόπο για ένα γενναίο μεροκάματο έστω και της μιας νύχτας.

Ηράκλειο 1900: Το ίδιο σημείο μ' εκείνο που βρίσκονται σήμερα οι « Φυλλοσοφίες»

Για το ξεκίνημα τώρα του εθίμου υπάρχουν δυο εκδοχές:

Η μία είναι πως το έφερε στην πόλη μας  το 1922 ο Μικρασιάτης ο Μικρασιάτης πρόσφυγας Αποστόλης Σαλκιντζής ο οποίος είχε τότε το γλυκοπωλείο «Τα Λεοντάρια» που αργότερα μετονομάστηκε σε « Φυλλοσοφίες» και υπάρχει ακόμα ως και σήμερα στην ίδια θέση.

Από «Τα Λεοντάρια»  λοιπόν περνούσαν όλοι όσοι έβγαιναν από τις χαρτοπαικτικές λέσχες που έπαιζαν «για το καλό του χρόνου» και οι μεν νικητές κερνούσαν τους χαμένους για να γλυκάνουν τη χασούρα της, οι δε χαμένοι αγόραζαν μπουγάτσα για το σπίτι προκειμένου να αποφύγουν την γκρίνια της συζύγου, κι έτσι με τον καιρό όλο ετούτο εξελίχτηκε στο μοναδικό έθιμο της πόλης του Ηρακλείου και πλέον δεν υπάρχει σπίτι που να μην υποδέχεται τον καινούργιο χρόνο με μπουγάτσα.

 Η άλλη εκδοχή τώρα είναι πως το έθιμο αυτό επικρατούσε ήδη από την Τουρκοκρατία στην πόλη μας καθώς σχετίζονταν και με άλλες θρησκευτικές γιορτές θρησκευτικές εορτές, χριστιανών και μουσουλμάνων καθώς οι μεν πρώτοι κατανάλωναν μπουγάτσα όχι μόνο το δεκαπενθήμερο των Χριστουγέννων αλλά και το Πάσχα, οι δε δεύτεροι κατανάλωναν μεγάλες ποσότητες μπουγάτσας, όπως και άλλων ανάλογων γλυκών, κατά το Μπαϊράμι.

Ένας από τους καλύτερους και πιο φημισμένους Μπογατσατζήδες της εποχής εκείνης ήταν ο Ξεϊν Εφέντης Μεμιχιάκης που είχε το μπουγατσατζίδικό του στ’ Αχτάρικα και δίπλα στο καπνοπωλείο των Αδελφών Βολιωτάκη όπου σήμερα είναι  η είσοδος του Δημοτικού Μεγάρου Ηρακλείου και Βικελαίας Βιβλιοθήκης.

Πολλοί παλιοί Καστρινοί λέγανε μάλιστα πως ο Μεμιχιάκης, συνεπαρμένος από τη φήμη του, παραμέρισε το φυλετικό του φανατισμό, και με κάποιον Αθηναίο θαυμαστή του, έστειλε στον Βασιλιά Γεώργιο ένα ταψί μπουγάτσα, με ανθόγαλο κι εκείνος τον ευχαρίστησε μ' ένα κολακευτικότατο γράμμα του.

Σας αφήνω λοιπόν συνιστώντας σας να υποδεχτείτε κι εσείς το νέο ετος με τουτο το γλυκό έθιμο- έστω κι αν φέτος το αγοράσετε από νωρίς και από το σούπερ μάρκετ- και εύχομαι ποτέ ξανά να μην περάσει η ανθρωπότητα τέτοια δοκιμασία σαν αυτή που περνά εφέτος ολάκερος ο πλανήτης μας .