Μια εκδρομή στου Κορώνη του Μαγαρά

 

 Γράφει η Ρίκη Ματαλλιωτάκη

 … από εκεί εξάλλου ήταν τις περισσότερες φορές η εκκίνηση της εκδρομής με την συνοδεία του δασκάλου, και λέω τις περισσότερες γιατί υπήρχαν κι αρκετές άλλες που βρεθήκαμε στου Κορώνη το Μαγαρά για Πρωτομαγιά, παράδειγμα, και υπό την εποπτεία της μαμάς ή κάποιας θείας.

Να ήταν που γυάλισε το μάτι μας από την κλεισούρα; Ή μήπως ήταν από το τον ήλιο που επιτέλους ξεπρόβαλλε μεγαλοπρεπής σήμερα; Όπως κι αν έχει με το που ξύπνησα το πρωί τηλεφωνώ στις αδελφές μου και τους λέω «ελάτε επειγόντως σας θέλω κάτι σοβαρό».

Ανέβηκαν εκείνες τρεχάτες μπας μου συμβαίνει τίποτα και  με βλέπουν να χαίρω άκρας υγείας και απλώς να τους ξεστομίζω « πάμε μια εκδρομή στου Κορώνη του Μαγαρά;»

Κι ευτυχώς που με τις αδελφές μου δεν χρειάζεται να λέμε πολλά κι αμέσως κατάλαβαν πως αυτή η εκδρομή δεν ήταν εκδρομή ποδαράτη αλλά εκδρομή μνήμης και άλλο που δεν ήθελαν κι αυτές.

Με το ένα, με το δύο, με το τρία λοιπόν ετοιμάζουμε καφέ, παίρνουμε κι από ένα μπουκαλάκι νερό η καθεμιά μας, βάζουμε τις μάσκες μας, στέλνουμε το μηνυματάκι μας –σωματική άσκηση- φοράμε τις σχολικές ποδιές- αυτό με τη φαντασία μας-και βάζουμε μπρος το δρόμο περνώντας βέβαια για πρώτη στάση από το 15ο Δημοτικό Σχολείο, το σχολείο μας… από εκεί εξάλλου ήταν τις περισσότερες φορές η εκκίνηση της εκδρομής με την συνοδεία του δασκάλου, και λέω τις περισσότερες γιατί υπήρχαν κι αρκετές άλλες που βρεθήκαμε στου Κορώνη το Μαγαρά για Πρωτομαγιά, παράδειγμα, και υπό την εποπτεία της μαμάς ή κάποιας θείας.

  Μετά το σχολείο λοιπόν, κι αφού μνημονέψαμε όλους τους δασκάλους μας- Σεμερτζάκη, Χαραλαμπόπουλος και άλλους- αποφασίζουμε πως θα διανύσουμε τον ίδιο ακριβώς δρόμο που διανύαμε και στις σχολικές εκδρομές και φτάνουμε στάση Καταφύγιο.

Σκουπίδια, βάλτοι και ξερά καλάμια προκαλούν αφόρητη θλίψη

Κλεισμένες, προφανώς, η κάθε μια στις μνήμες της σταματάμε να μιλάμε για λίγο και αφού φτάνουμε στον κεντρικό πασχίζουμε να θυμηθούμε κάτι, ένα σημάδι ρε παιδί μου, από τότε που η περιοχή Κορώνης Μαγαρά ήταν ένα πανέμορφο τοπίο, δάσος θα το έλεγα έστω και μικρό, που μπορούσες να απολαύσεις πρόβατα να βόσκουν και παραδίπλα τις μάντρες τους, καλλιέργειες διάφορες, και κάθε είδους βουκολική σκηνή… το μόνο που έλειπε από εκεί ήταν τα σπίτια, επομένως αυτό που αντικρίσαμε εμείς δεν είχε καμία απολύτως σχέση με αυτό που θυμόμαστε.

Το μόνο γνώριμο που αντίκρισα ήταν αυτό το μικρό σπιτάκι

Μας πήρε μια θλίψη και συνεχίζαμε να βαδίζουμε ψάχνοντας για την αρχαία κρήνη, για την οποία βέβαια κανείς δάσκαλος δεν μας είχε εξηγήσει τότε τι ήταν αυτό και γιατί υπήρχε εκεί- όχι βέβαια και θα μας ένοιαζε ιδιαίτερα αλλά λέμε τώρα- αφού βιάζονταν κι αυτοί να «μας αμολήσουν» στο ασφαλέστατο τότε μέρος για να ξεκουραστούν κι εμείς να παίζουμε.

Ζει άραγε μέσα σε τόση αθλιότητα ένα μνημείο;

Σήμερα πάντως δεν υπάρχει ούτε ίχνος δρόμου για να παίξουν παιδιά μια κι ότι έχει απομείνει από τον αλλοτινό παράδεισο είναι μονάχα μερικά μέτρα περικυκλωμένα από καλάμια, λάσπη και βαλτόνερα που κρύβουν παντελώς ένα μνημείο 350 ετών που σε συνδυασμό με το περιβάλλον- αν είχε προσεχτεί και διατηρηθεί- θα μπορούσε να αποτελεί τόπο έλξης για ντόπιους και ξένους- μια παιδική χαρά ας πούμε-. Αντίθετα εντελώς ωστόσο έχει μεταμορφωθεί σε μια από τις νέες συνοικίες του Ηρακλείου- κάπου εκεί στο τέρμα λεωφόρου Ανδρέα Παπανδρέου (πρώην Ακαδημίας).με οικοδομικό οργασμό για να γεμίσουμε τον κόσμο μας και να πνίξουμε τα παιδιά μας με τσιμεντένια κτίρια και έλλειψη πράσινου.

Έτσι σκέφτηκα και για να μην αρχίσω να βλαστημώ, άνοιξα τα μάτια, πέταξα πέρα «την ποδιά που φορούσα» κι επανήλθα στην πραγματικότητα αρχίζοντας με τις αδελφές μου να συζητώ άλλα ντ’ άλλων... η εκδρομή μέσα μου είχε τελειώσει κι επανήλθα δυστυχώς στην κορονο-εποχή...

 

Ποια είναι όμως η περίφημη κρήνη στου Κορώνη του Μαγαρά;

Είναι ένα τετράγωνο κτίσμα, στεγασμένο με θόλο ανοικτό με καμάρα από τη δυτική πλευρά που από μπροστά του Μαγαρά περνούσε ένας μουλαρόδρομος που οδηγούσε στο Ηράκλειο από τα γειτονικά χωριά και τις διάφορες περιοχές του Κανλί Καστελίου.

 

Ο μεγάλος ιστοριοδίφης μας Στέργιος Σπανάκης, στο βιβλίο του “Η ύδρευση του Ηρακλείου”, μας ενημερώνει σχετικά:

Μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα οι καστρόπορτες του Ηρακλείου, του Λαζαρέτο, η Καινούργια Πόρτα και η Χανιώπορτα, έκλειναν ύστερα από τη δύση του ήλιου και άνοιγαν το πρωί.

Οι “στρατολάτες” που δεν πρόφθαναν να μπουν στην πόλη έμεναν σ’ αυτά τα καταλύματα όπου διανυκτέρευαν, προστατευμένοι από τη βροχή και το κρύο το χειμώνα.

Γύρω στους τοίχους ήταν κτισμένα πεζούλια, όπου μπορούσαν να καθίσουν και να κοιμηθούν ακόμη, ώσπου να ξημερώσει.

Είχαν βρύση με τρεχάμενο νερό για να ποτίζουν τα ζώα των. Παρόμοια κτίσματα είναι και οι γνωστοί “Κουμπέδες” στον παλιό δρόμο προς το Ρέθυμνο.

 

Το νερό του Μαγαρά είναι πηγαίο και έρχεται από πηγή από τη Mezzaluna Moceniga, εξωτερικό οχυρό απέναντι από τον προμαχώνα Βηθλεέμ (Πανάνειο), περίπου στο χώρο των σημερινών δρόμων Θενών και Αρβης.

Το νερό αυτό κατά τη Βενετοκρατία το διοχέτευαν με υπόγειο αγωγό στην πόλη. Ο υδαταγωγός ήταν κτιστός ένα μέτρο πάνω από το έδαφος, περνούσε την τάφρο, ακολουθούσε το τείχος, έμπαινε από τη Χανιώπορτα και συνέχιζε δίπλα στο τείχος στο μεσοπύργιο του Αγ. Πνεύματος μέχρι την πύλη του Αγ. Ανδρέα.

 

Από την ίδια περιοχή προέρχεται και το νερό, που μετέφερε το 1666 ο Αντώνιο Πρίουλι στην ομώνυμη κρήνη, πίσω από το Μποδοσάκειο, στην κρήνη του “Δελημάρκου”, όπως την έλεγαν οι Τούρκοι.

Το υδραγωγείο αυτό χρησιμοποιούνταν ακόμη και τις πρώτες δεκαετίες του αιώνα μας, όπως μας πληροφορούν σχετικά πρακτικά του Δημοτικού Συμβουλίου:

Το νερό της πηγής του Δερβίς Μαγαρασί χρησιμοποιήθηκε το 1910 για την ύδρευση μέρους των κατοίκων της Κιζίλ Τάμπιας (σημερινής συνοικίας Αγ. Τριάδος).

Δια να αποφραχθή και επισκευασθή το υδραγωγείον Δερβίς Μαγαρασί παρά την Χανίων Πόρτα και διοχετευθή το ύδωρ εις την πόλιν απαιτείται δαπάνη εκ δραχ. 1200 και δια να αποφραχθή και καθαρισθή το άλλο υδραγωγείον της εκεί υπαρχούσης βρύσεως απαιτούνται δραχ. 350.

Ο δήμαρχος συνέστησε να γίνη διότι του πρώτου έργου ανακουφίζεται μέγα μέρος των κατοίκων της συνοικίας Κιζίλ Τάμπιας, όπου θα διοχετευθή το ύδωρ περί τας 25 μασούρας, κατά την δήλωσιν του μηχανικού.

Βέβαια ένας από τους άριστους γνώστες για την ύδρευση του Ηρακλείου εκείνη την περίοδο ήταν ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου, Αριστείδης Στεργιάδης που υποστήριξε ότι το νερό αυτό λόγω της χημικής συνθέσεώς του είναι ακατάλληλο για πόση και πρέπει να χρησιμεύσει για πότισμα του εδάφους αλλά και των ζώων