Της Ρίκης Ματαλλιωτάκη
.Αποτελούν πλέον μια θολή εικόνα του παρελθόντος που επιθυμούν όλοι να σβήσει καθώς έζησαν σε μια μακρινή εποχή και τότε που, ειδικά στο κάθε τι που αφορούσε τη γυναίκα, το γενικό πνεύμα ίσα μόλις που είχε προχωρήσει ένα βήμα παραπάνω από το πνεύμα του Μεσαίωνα…
Εν τούτοις, επειδή ακόμα και μια τόσο μεγάλη σκληρότητα δεν είναι ικανή να εμποδίσει το βέλος του χρόνου που κατευθύνεται μόνο μπροστά, στη προσπάθεια τους να βρουν την ελευθερία τους, κάποιες από αυτές τις γυναίκες ξεπέρασαν ακόμα και τον ίδιο τον εαυτό τους κι άρχισαν, δειλά κατ΄ αρχήν, να σπρώχνουν τα καφασωτά παράθυρα, που επί αιώνες δίχως τη θέληση τους βρίσκονταν κλειδωμένες πίσω τους, παλεύοντας να βγουν έξω…
Μιλάμε για τις γυναίκες που τολμούν να σπουδάσουν αγνοώντας πέρα για πέρα το εχθρικό κλίμα της εποχής και για να φέρουν εις πέρας την επιθυμία τους, κλείνουν τα μάτια στο φασιστικό περιβάλλον ενός χώρου και φυλακίζουν, εκούσια πια, τις στιγμές της εφηβικής τους αθωότητας στα λευκά, παγωμένα του δωμάτια καθ΄ όλη τη διάρκεια των σπουδών τους..
Είναι η εποχή της ακμής των Παρθεναγωγείων και των Οικοτροφείων σε μορφή όμως που ουδεμία σχέση έχει με τη σημερινή τους μορφή όπου τα παιδιά φιλοξενούνται μέσα τους όπως ακριβώς θα φιλοξενούνταν και σε ένα ξενοδοχείο.
«Για τη γυναίκα που ήθελε να σπουδάσει ήταν αφάνταστα σκληρά εκείνα τα χρόνια»
προσπαθώντας όσο το δυνατόν να συγκεντρώσει στο μυαλό της τις λεπτομέρειες ενός τόσο μακρινού χρόνου εξομολογείται η 94χρονη Δήμητρα Κιουρτσόγλου, μαθήτρια τότε του Παρθεναγωγείου και μετέπειτα δασκάλα με τριάντα εφτά συντάξιμα χρόνια διδασκαλίας πίσω της. «Ήταν μια εποχή που το πνεύμα της κοινωνίας, των γονέων και γενικά των επιβλεπόντων απέναντι στα κορίτσια ήταν κάτι παραπάνω από αυστηρό, φασιστικό!! Για τις περισσότερες από εμάς η προοπτική σπουδών δεν ήταν τίποτα παραπάνω από όνειρο αλλά τέλος πάντων για όσες έμεναν στη πόλη τα πράγματα ας πούμε πως ήταν έστω κάπως ευκολότερα. Αν όμως κορίτσι από επαρχία είχε τη τύχη να αποσπάσει την έγκριση των σπουδών, έπρεπε οπωσδήποτε να βρεθεί ένας χώρος εσωτερικής διαμονής ειδεμή ούτε που υπήρχε περίπτωση να το σκεφτεί…
Στη δική μου την εποχή λοιπόν υπήρχαν μόνο δύο δημόσια γυμνάσια στο Ηράκλειο, το «Πρώτο» και το«Δεύτερο», κι από ιδιωτικά ο «Κοραής» και ο «Απόλλων». Εσώκλειστες μαθήτριες τότε φιλοξενούσε μόνο η σχολή Καλογραιών που στεγάζονταν λίγο πιο κάτω από το πάρκο του Θεοτοκόπουλου, εκεί όπου αργότερα στεγάστηκε επί χρόνια η κλινική Ευαγγελισμός. Οπότε η μόνη λύση για τη περίπτωση που υπήρχε η θέληση των γονιών και η οικονομική δυνατότητα, ήταν τα «κατ΄ οίκον οικοτροφεία» που σήμαινε ότι ο γονιός πλήρωνε αδρά για να είναι οικότροφη η κόρη του σε κάποιο σπίτι της απολύτου εμπιστοσύνης του.
Εγώ για να καταλάβεις, έφυγα από το ημιγυμνάσιο Αρχανών το 1926 για να φοιτήσω στο Παρθεναγωγείο όπου από κει μπήκα και στο διδασκαλείο πέμπτη κατά σειρά επιτυχίας μεταξύ των σαράντα. Για να με αφήσει όμως ο πατέρας μου να έρθω και να σπουδάσω στο Ηράκλειο, έκανε την εξής συμφωνία με τη γυναίκα στης οποίας το σπίτι θα έμενα: «Νοικιάζεις δυο δωμάτια σε κοπελιές από χωριά, πόσα παίρνεις στο ένα;» «Εκατοπενήντα δραχμές» απάντησε εκείνη» «Ωραία…εγώ από μοναχός μου θα σου δίνω τις τριακόσιες το μήνα και δυο βούργιες την εβδομάδα να τρώτε κι εσύ κι η κόρη μου αρκεί να προσέχεις σα το μάτια σου το κοπέλι..» Καταλαβαίνετε βέβαια ότι προσοχή που εννοούσε ο πατέρας μου σήμαινε απόλυτη επίβλεψη, και γι΄ αυτό κιόλας πληρώνονταν τόσο ακριβά..
Αυτά όμως με τις οικότροφες στο σπίτι συνέβαιναν κατά το πλείστον στην εποχή μου, αργότερα που αναμίχθηκε και η εκκλησία στην εκπαίδευση με το Αρρένων και Θηλέων Οικοτροφεία, τα πράγματα έγιναν κάπως ευκολότερα αλλά μόνο ως προς το ότι αφορούσε το οικονομικό θέμα.
Το πνεύμα κοινωνίας, εκκλησίας και εκπαίδευσης δυστυχώς συμβάδιζε για πολλά χρόνια ακόμα δίχως να λαμβάνει υπόψη του πως οι απαγορεύσεις, και ειδικά στη νεανική ηλικία, μόνο αντίθετο αποτέλεσμα από το ζητούμενο είναι ικανές να προκαλέσουν. Και η επιτήρηση λοιπόν των Οικοτροφείων όχι μόνο δεν είχε καμιά απολύτως διαφορά από αυτή των σπιτιών, αλλά αντίθετα μπορώ να πω μετά βεβαιότητας πως φυλάκιζε σε ακόμα πιο σκληρό βαθμό την εφηβική αθωότητα με το πρόσχημα της προφύλαξης.
Τα κορίτσια εκεί κατά το πλείστον επιτηρούνταν από κάποια γεροντοκόρη και θεούσα επιτηρήτρια, τα πήγαινε και τα έφερνε ειδικό πούλμαν στο σχολείο και αν κάποια στιγμή αποφάσιζαν έστω και για τσίχλες να πεταχτούν μόνες τους ή δίχως άδεια στο περίπτερο, η τιμωρία τους ήταν κάτι παραπάνω από αυστηρή…
Αλίμονο τους επίσης αν έπαιρνε το μάτι της επιτηρήτριας το μόνο τρόπο ευχαρίστησης που είχαν ανακαλύψει για να διασκεδάζουν μεταξύ τους, την ανταλλαγή καρτών με κινηματογραφικούς ήρωες της εποχής. Είχαν συνεννοηθεί αντί οποιασδήποτε άλλης ευχετήριας κάρτας να στέλνουν η μια στην άλλη κάρτες κινηματογραφικά ινδάλματα της εποχής αλλά αυτός ο τρόπος διασκέδασης όπως καταλαβαίνετε ήταν μεγάλο αμάρτημα για την εποχή!!!
Ε…και όχι απλώς αλίμονο αλλά τρισαλίμονο αν τώρα κάποιες από αυτές αποφάσιζαν να πέσουν στο λάθος να ερωτευθούν ή να ερωτοτροπήσουν…Παρ΄ όλα αυτά όμως σημειώθηκαν τότε αρκετά περιστατικά με κοπέλες που δεν άντεξαν τη τόση καταπίεση και προσπάθησαν με τον άλφα ή βήτα τρόπο να σπάσουν τα δεσμά τους άσχετα αν άλλες από αυτές το κατάφεραν κι άλλες όχι αφού μια τέτοια κίνηση τότε ήταν ικανή έως και να σου στιγματίσει όλη σου τη κατοπινή ζωή…»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου