Βιάννος: Από την αρχαία πόλη Βίεννα

Επιμέλεια κειμένου Ρίκη Ματαλλιωτάκη

Είναι ολόκληρη μια ορεινή έκταση που βρίσκεται στη νοτιοανατολική άκρη του νομού Ηρακλείου και συνορεύει ανατολικά με την επαρχία Ιεράπετρας, στα βόρεια με την επαρχία Πεδιάδας, στα δυτικά με την επαρχία Μονοφατσίου και στα νότια βρέχεται από το Λιβυκό Πέλαγος.

Την περίοδο της Ενετοκρατίας υπαγόταν στο νομό Ηρακλείου, που λεγόταν τότε territorio di Candia στην Castelliana Belvedere, ως και την περίοδο της Τουρκοκρατίας.

Η έδρα της Καστελανίας ήταν το φρούριο Μπελβεντέρε, που σημαίνει Καλλιθέα κι ονομάστηκε έτσι από την πανοραμική θέα που πρόσφερε σε ολόκληρη την πεδιάδα, από την κορυφή του λόφου Κάστελος, στα βόρεια του χωριού Κάτω Καστελιανά, επί του οποίου ήταν το φρούριο

. Οι ντόπιοι το έλεγαν Ριζόκαστρον και πολλές φορές έχουμε αναφορές σε αυτό με το όνομα Χρυσόκαστρο. Αυτό οικοδομήθηκε από Γενοβέζους και αναφέρεται σε έγγραφο του 1212. Μετά την εγκατάλειψη του φρουρίου, όταν απώλεσε τη στρατηγική του αξία, ιδρύθηκαν οι οικισμοί Κάτω και Απάνω Καστελιανά. Το 1583 αναφέρεται με 165 κατοίκους και με το όνομα Belvedre proprio.

 

Την περίοδο της Ενετοκρατίας υπαγόταν στο νομό Ηρακλείου, που λεγόταν τότε territorio di Candia στην Castelliana Belvedere, ως και την περίοδο της Τουρκοκρατίας.

Στη θέση του φρουρίου υπήρχαν τα ερείπια της αρχαίας πόλης Πριανσού και τα βενετικά οικοδομήματα του φρουρίου κτίστηκαν με οικοδομικά υλικά της. Κατά τον Οργανισμό Προσωρινής Πολιτείας του 1821 η Διοίκησις Ηρακλείας περιελάμβανε και το νομό Λασιθίου, άρα και την επαρχία Βιάννου.

 Το 1881 η Βιάννος υπαγόταν στη Διοίκηση Λασιθίου και ανήκε σε αυτήν ως το 1934, οπότε υπήχθη στο νομό Ηρακλείου, όπου ανήκει σήμερα.

Το 1821 η επαρχία Βιάννου μετονομάστηκε σε Αρκαδία. Το 1867 με Οργανικό Νόμο έλαβε το όνομα Επαρχία Βιάννου, από την αρχαία πόλη Βίεννα.