Στέφανος Σαχλίκης: Ο άσωτος ποιητής του Χάνδακα της Βενετοκρατούμενης Κρήτης

 

Επιμέλεια κειμένου Ρίκη Ματαλλιωτάκη

Η κατασπατάληση της πατρικής περιουσίας Τα ζάρια, τα ποτά και οι πόρνες

Ο Στέφανος Σαχλίκης γεννήθηκε περίπου το 1331 στο Κάστρο (Χάνδακα) της Κρήτης, το σημερινό Ηράκλειο. Πιθανότατα οι γονείς του ήταν Έλληνες ρωμαιοκαθολικοί. Καταγόταν από εύπορη φεουδαρχική οικογένεια. Ωστόσο, η μεγάλη επιδημία πανώλης που έπληξε ολόκληρη την Ευρώπη από το 1348 ως το 1351, χτύπησε και τη βενετοκρατούμενη Κρήτη. Ο πατέρας και η αδελφή του πέθαναν κι έτσι έμεινε μοναδικός κληρονόμος μιας τεράστιας περιουσίας. 

Ο Σαχλίκης από την εφηβική του ηλικία έκανε άσωτη ζωή. "Έμπλεξε με τη νύχτα", όπως γράφει χαρακτηριστικά ο πανεπιστημιακός Δ.Σ. Γεωργακόπουλος. Κατασπατάλησε μεγάλο μέρος της περιουσίας του σε τυχερά παιχνίδια (ζάρια), διασκεδάσεις και, κυρίως, με τις πόρνες του Κάστρου. Η καταγγελία μίας από αυτές, της Κουταγιώταινας, που φαίνεται ότι ήταν κατά κάποιο τρόπο η "επίσημη" ερωμένη του, τον έστειλε στη φυλακή για μισό ή ένα χρόνο γύρω στο 1370. Μετά την αποφυλάκισή του, αποσύρθηκε στο χωριό Πενταμόδι όπου είχε κτηματική περιουσία. Εκεί έζησε από το 1371 ως το 1382, οπότε επέστρεψε στο Κάστρο όπου άσκησε, μάλλον χωρίς επιτυχία, το επάγγελμα του δικηγόρου. Αν και οι πληροφορίες γι' αυτόν σταματούν το 1391, πιστεύεται ότι πέθανε γύρω στο 1403. 

Νυχτερινές διασκεδάσεις, τυχερά παιχνίδια και πόρνες ("πολιτικές", όπως τις αποκαλεί ο ίδιος αλλά και όπως λέγονταν παλαιότερα οι γυναίκες ελευθερίων ηθών) κατέστρεψαν τον Στέφανο Σαχλίκη πριν από 650 και πλέον χρόνια! 
Όλα αυτά πέρασαν και στα έργα του. Ο Σαχλίκης είναι ο πρώτος, γνωστός, ποιητής της κρητικής λογοτεχνίας που χρησιμοποίησε δημώδη γλώσσα.

Στη διάρκεια της φυλάκισής του, ο Σαχλίκης έγραψε διδακτικά ποιήματα. Το "Περί Φίλων", όπου σε 201 στίχους αναφέρεται στους φίλους του που τον εγκατέλειψαν όταν φυλακίστηκε. Το δεύτερο, γνωστό με τον συμβατικό τίτλο "Περί Φυλακής", είναι ένα τρίπτυχο όπου περιγράφονται τα βάσανα της φυλακής και η συμπεριφορά των δεσμοφυλάκων απέναντί του.
Γύρω στο 490, έγραψε τις "Συμβουλές στον Φραντζισκή",  στο οποίο συμβουλεύει τον γιο ενός φίλου του να αποφεύγει τα νυχτοπερπατήματα, τα ζάρια και τις πόρνες. Προς το τέλος της ζωής του, έγραψε το αυτοβιογραφικό "Αφήγησις Παράξενος του Ταπεινού Σαχλίκη", όπου εξιστορεί πικραμένος τα δεινά του και κατηγορεί την τύχη για όλα όσα έπαθε. Το ποίημα αυτό αποτελείται από 412 στίχους.

ΠΗΓΗ