Περί ρακής ο λόγος…

Της Ρίκης Ματαλλιωτάκη

Γνωρίζετε ότι:

Η παραγωγή της ρακής στη Κρήτη χάνεται πολύ βαθιά πίσω  στους αιώνες μια και από  τότε που μπορούν να εντοπιστούν ίχνη ο κάθε παραγωγός προσπαθούσε  να παράγει τη ρακί του με υποτυπώδη αυτοσχέδια καζάνια - τα οποία  διαθέτουν αρκετές ομοιότητες με τις σημερινές-  οπότε, αναπόδεικτα βέβαια αλλά  έστω κι έτσι- κανείς δε μπορεί να αποκλείσει

ότι είχε ήδη  ξεκινήσει  από την εποχή  των Μινωιτών;

Γνωρίζετε επίσης ότι:

Καθώς  τα οινοποιεία έως τις αρχές του περασμένου αιώνα ήταν ανύπαρκτα,  άρα  εκτός από τα σταφύλια που ο καθένας μπορούσε να οινοποιήσει  στο πατητήρι του τα υπόλοιπα πήγαιναν για   πέταμα, ο  Ελευθέριος Βενιζέλος  θέλοντας να παραχωρήσει ειδικά προνόμια στους συμπατριώτες τους ,

το  1923   θέτει σε εφαρμογή τον ανακουφιστικό  νόμο που επιτρέπει στους παραγωγούς  να παράγουντο απόσταγμα της ρακής αλλά για να μη πληρώνουν το προκαθορισμένο φόρο που αναλογεί στα οινοπνευματώδη, να το παράγουν μονάχα για αυτοκατανάλωση.

Παράλληλα καταργεί απαγορευτικά τους έως τότε  ανθυγιεινούς τρόπους με τους οποίους γινόταν η απόσταξη και θεσπίζει τον τρόπο που θα γίνεται στο εξής- τη ποιότητα του καζανιού δηλαδή και το ότι πρέπει απαραίτητα να είναι γανωμένο ούτως ώστε να μην έρχεται σε επαφή ο χαλκός με το υγρό- ενώ συνάμα το κράτος αρχίζει σιγά- σιγά να εκμεταλλεύεται την εμπορική παραγωγή της ρακής παραχωρώντας  στους  παραγωγούς εικοσιτετράωρη

άδεια ενοικίασης  συγκεκριμένων χώρων για να  αποστάζουν τα στράφυλα ή και τα σταφύλια τους όταν αυτά ήταν πολλά και δε χωρούσαν στα πατητήρια τους.

Γνωρίζετε ακόμα ότι:

Από την εποχή των παραδοσιακών ρακοκάζανων μέχρι  ακόμα και σήμερα, η διαδικασία παραγωγής της ρακής αποτελεί ολόκληρη ιεροτελεστία  καθώς η τσικουδιά είναι αποτέλεσμα μιας σειράς  λεπτών χειρισμών στο καρπό της αμπέλου , από κατάλληλους ανθρώπους, οι οποίοι   περιλαμβάνουν την επεξεργασία, την οινοποίηση και την απόσταξη των στεμφύλων, των   τσίπουρων δηλαδή ή των τσίκουδων.

Ο καθένας από τους χειρισμούς αυτούς έχει ξεχωριστή και ταυτόχρονα σπουδαία σημασία στη τελική διαμόρφωση της ποιότητας γι΄ αυτό και η ορθότητα τους είναι  βασικής  προτεραιότητας.

Εκτός των  άλλων,  η παραγωγή της ρακής προϋποθέτει βέβαια  και την ανάλογη αποστακτική μηχανή η οποία έχει διατηρηθεί ως τις μέρες μας χωρίς να αλλάξει τα βασικά χαρακτηριστικά της.

Μέχρι πρότινος όμως, και πιο συγκεκριμένα λίγο πριν την  αρχή της τελευταίας δεκαετίας του αιώνα που έφυγε,

η παραγωγή της ρακής αποτελούσε  αποκλειστικό προνόμιο της αγροτικής οικογένειας  που τη διατήρησε  με τη παραδοσιακή απόσταξη  χρησιμοποιώντας συγκεκριμένο  τύπο αποστακτικών συσκευών  χωρητικότητας έως και 130 λίτρων.

Από το 1988 όμως και έπειτα, με την εφαρμογή της νέας σχετικής νομοθεσίας, επετράπη  και άρχισε η παραγωγή της ρακής και από τις  οργανωμένες αποσταγματοποιίες και ποτοποιίες  όπως αποκαλούνται πλέον οι βιομηχανίες αποσταγμάτων και ποτών αντίστοιχα.

Η απελευθέρωση της παραγωγής της τσικουδιάς και η σημειούμενη  στις μέρες μας εξέλιξη της τεχνολογίας της απόσταξης ,οδήγησαν μεν σε    αρτιότερο εξοπλισμό των αποσταγματοποιείων   αλλά  συνάμα και  στο διαχωρισμό της παραγωγής  σε κατηγορίες.

Εν τούτοις στη Κρήτη το πατροπαράδοτο  έθιμο του καλωσορίσματος με μια ρακή εξακολουθεί να παραμένει αναλλοίωτο  στο χρόνο καθώς επίσης και  η ευρύτατη χρήση  των πρώτων στράφυλων-   πιο γνωστή σαν πρωτόράκη- μας δίνει τη δυνατότητα να αντισταθούμε στα χημικά   φάρμακα  καθώς προσφέρει  ευγενώς την  ίαση σε πονοκέφαλο, στομαχόπονο, νευραλγίες   έως και κακοκεφιά…