Χωριά του Μαλεβιζίου μέσα από ένα άγνωστο οδοιπορικό του 1834

Γράφει η Ρίκη Ματαλλιωτάκη

Σήμερα το λένε τουρισμό… κάποτε το έλεγαν περιηγήσεις, και οι δυο λέξεις όμως το ίδιο ακριβώς πράγμα συμβολίζουν… το ανθρώπινο ενδιαφέρον δηλαδή για να γνωρίσει κάποιος την κουλτούρα και τον τόπο ενός άλλου λαού.

Ότι λοιπόν γνωρίζουμε για την Κρήτη της Τουρκοκρατίας το γνωρίζουμε μέσα από τα περιηγητικά βιβλία που μας άφησαν παρακαταθήκη αυτοί οι ρομαντικοί άνθρωποι μια άλλης εποχής, οι οποίοι σημειωτέων δεν έδειξαν ενδιαφέρον μόνο για τα τοπία και την αρχαία ιστορία τους, αλλά και για τους ανθρώπους που δεινοπαθούσαν εκείνο τον καιρό κάτω από από την βαρβαρότητα των Οθωμανών που τους είχε σκλαβώσει.

Αντλώντας λοιπόν πληροφορίες από το βιβλίο «Περιηγήσεις στην Κρήτη. Ένα άγνωστο οδοιπορικό του 1834» ας δούμε πως περιγράφει ένας ανώνυμος περιηγητής τα χωριά Δαφνές και Αυγενική της επαρχίας Μαλεβιζίου-Σήμερα Δήμος Μαλεβιζίου -όπως τα αντίκρισε αυτός το 19^ο αιώνα. Οι περιγραφές δεν είναι πολύ μεγάλες, είναι όμως αρκετές ώστε να πάρουμε μια ιδέα και σύμφωνα πάντα με την προσωπική μας φαντασία να την διαμορφώσουμε ανάλογα με το πως θα ήθελε ο καθένας:

«… Σε τρεισήμισι ώρες φτάσαμε απο το Χάνδακα στο χωριό Δαφνές-Dafnes-που ήταν σε ελεινή κατάσταση, κτισμένο σαν αετοφωλιά στη κορυφή του γυμνού βραχώδους χείλους ενός γκρεμού.

Τώρα έχει μείνει ένας εγκαταλελειμμένος σωρός ερειπίων, αλλά φαίνεται πως ο τόπος αυτός κάποτε γνώρισε ακμή. Οι τοίχοι των σπιτιών, χτισμένοι γερά με πέτρα πελεκητή, οι κάμαρες με έντονα τόξα πάνω από τις πόρτες και τα παράθυρα, είναι αλήθεια ότι αντιστάθηκαν στο χέρι του καταστροφέα. Όμως, χωρίς στέγες τώρα πια, χωρίς ανέσεις, μαυρισμένο απ’ τον πυρσό του Οθωμανού, το μέρος δίνει ένα σπαραξικάρδιο παράδειγμα των θλιβερών συνεπειών του πολέμου. Ότι έγινε εδώ, έγινε σε εκδίκηση για το ξερίζωμα κάποιου αμπελιού, την προηγούμενη μέρα, από κάποιον ‘Ελληνα, κάτοικο αυτού του άθλιου τώρα πια οικισμού. Ανάλογη εικόνα παρουσιάζουν και όλα σχεδόν τα χωριά της Κρήτης.

Φεύγοντας από τις Δαφνές, διαπιστώσαμε ότι ο δρόμος μπαίνει σε μια περιοχή περισσότερο γόνιμη, και δυόμιση μίλια από αυτό περνά από κάτω ένα άλλο χωριό, η Ευγενική -Eygenichi-η οποία βρίσκεται κι αυτή σε εξίσου άθλια κατάσταση.

Η κατεστραμμένη εκκλησία του και τα χωρίς στέγες σπίτια του δημιουργούν παρ’ όλα αυτά μια γραφικότατη εικόνα καθώς δίνουν μια εξαίσια αντίθεση-αντίθεση χρωματική εννοώ- με το σκουρόχρωμο δασωμένο φαράγγι, στο χείλος του οποίου είναι κτισμένο. Εκεί θεριεύουν ακλάδευτες οι συκιές, οι ροδιές, οι αμυγδαλιές, και τα άλλα καρποφόρα, σε ανταγωνισμό με τις μεγαλόπρεπες βελανιδιές και τους πλατάνους που σκεπάζουν τις πλαγιές του λαγκαδιού…»