1856: 7,7 Ρίχτερ ισοπεδώνουν το Ηράκλειο σε ένα σεισμό που διήρκεσε 3 λεπτά και θανάτωσε 538 ανθρώπους- Κατ' άλλους 1500

 

Επιμέλεια κειμένου  Ρίκη Ματαλλιωτάκη

Ξημέρωμα Κυριακής 30 Σεπτεμβρίου 1856, χτύπησαν την Κρήτη 7,7 Ρίχτερ! Συνολικά σε όλο το νησί βρήκαν το θάνατο 538 άνθρωποι και τραυματίστηκαν 637. Κυρίως επλήγη το Ηράκλειο, όπου ήταν το επίκεντρο. Από τα 3.620 σπίτια 18 μόνο έμειναν όρθια και κατοικήσιμα. Ισοπεδώθηκε το χωριό Βούτες, όπου σκοτώθηκαν 42 άνθρωποι, ενώ νεκροί υπήρξαν ακόμη και γύρω από τα Χανιά.

Ήταν 2.45’ της νύκτας του Σαββάτου προς Κυριακή του 1856 όταν οι κάτοικοι του Τουρκοκρατούμενου Μεγαλόκαστρου  τινάχτηκαν πανικόβλητοι από το φοβερό χτύπημα του Εγκέλαδου.

                     φώτο  candianews.gr 

Η δόνηση ήταν από τις σφοδρότερες που χτύπησαν ποτέ το νησί αφού συνολικά σε όλη την Κρήτη βρήκαν το θάνατο 538 άνθρωποι και τραυματίστηκαν 637, σύμφωνα με τα στοιχεία του Νικολάου Σταυράκη, του κατόπιν γενικού γραμματέα της διοίκησης του νησιού, ο οποίος, δεκάχρονο παιδί, έζησε το σεισμό και τραυματίστηκε μάλιστα.

Το μέγεθος του σεισμού υπολογίστηκε περί τα 7,7 ρίχτερ με επίκεντρο το Ηράκλειο γι’ αυτό και η πόλη εκτός από τους νεκρούς μέτρησε 3.620  ισοπεδωμένα σπίτια και μόνο 18 έμειναν όρθια και κατοικήσιμα. Ισοπεδώθηκε το χωριό Βούτες, όπου σκοτώθηκαν 42 άνθρωποι, ενώ νεκροί υπήρξαν και γύρω από τα Χανιά.

Πιθανώς κατά τον ίδιο σεισμό εξαφανίσθηκε και ό,τι είχε απομείνει από το Δουκικό Ανάκτορο του Χάνδακα, όπως αναφέρει ο Στυλιανός Αλεξίου(«Κρητικά Χρονικά», τ. Ι, 1960) ενώ κατέρευσαν επιπλέον και , οι στρατώνες του Αγίου Γεωργίου και η θολωτή Βενετσιάνικη Πύλη των Ακτάρικων, το παλιό Voltone των Ενετών  ενώ βενετσιάνικοι ναοί, που οι Τούρκοι τους είχαν μετατρέψει σε τζαμιά, έπαθαν ανεπανόρθωτες ζημιές.

Σοβαρές ζημιές έπαθε επίσης και ο ναός του Αγίου Μηνά, η παλιά και πολύ μικρότερη εκκλησία που υπήρχε στην ίδια σημερινή θέση, τότε έπεσαν και τα τελευταία λείψανα της μονής του Αγίου Φραγκίσκου,

 

ενώ σώθηκε η Δημοτική Σχολή, στην οποία κατέφυγαν για να σωθούν πολλές χριστιανικές οικογένειες που έμειναν άστεγες. Ο Λ. Αλεξίου σημειώνει ότι το κτίριο της βρισκόταν βόρεια του Αγίου Μηνά, όπου και κατά τον 20ο αιώνα λειτουργούσε σχολείο, και κατεδαφίστηκε πιθανότατα πριν την κατοχή «χωρίς αποχρώντα λόγο», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά.

Καταστροφές σε όλη την Κρήτη

Εκτός από τις Βούτες, σχεδόν εντελώς καταστράφηκαν ακόμη τα χωριά Καλέσα, Πετροκέφαλο, Πενταμόδι, Άγιος Μύρων, Κιθαρίδα, Ασίτες, ενώ σοβαρές καταστροφές σημειώθηκαν στην Επισκοπή Πεδιάδος και στα Αϊτάνια. Πολλά προβλήματα σημειώθηκαν ακόμη στις επαρχίες Μεραμβέλλου και Ιεράπετρας.

Στα Χανιά έπαθαν ζημιές σχεδόν όλα τα σπίτια, κατέρρευσαν όμως λίγα. Σοβαρές καταστροφές σημειώθηκαν στους στρατώνες, στο στρατιωτικό νοσοκομείο και στο τέμενος Χουνκιάρ της πόλης. Νεκροί υπήρξαν σε περιοχές γύρω από τα Χανιά, ενώ μέσα στην πόλη μόνο τραυματίες.

Στην Κίσσαμο μια τοποθεσία βυθίστηκε και δημιουργήθηκε λίμνη απ΄ όπου αναδυόταν μυρωδιά θειαφιού.
Στο Ρέθυμνο σχεδόν όλα τα σπίτια υπέστησαν καταστροφές, αλλά δεν υπήρξε νεκρός.

Για το σεισμό της 30 Σεπτεμβρίου 1856 υπάρχει ενθύμηση στον Κώδικα 10 της Ιεράς Μονής της Αγίας Τριάδος των Τζαγκαρόλων, που αποτελεί μετόχι του Αγίου Όρους στις Μουρνιές Χανίων. Η ενθύμηση («Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών», έτος Θ΄, 1932) η οποία ανεβάζει τον αριθμό των νεκρών σε 1500, αναφέρει:

«1856: Σεπτεμρίου 30: Κυριακή ξημέρομα εις τας ενέα ώρας της Νυκτός έκαμε ένα τρομερόν Σεισμόν και εβάσταξε έως τρία λεπτά, όσθε οπού το κάστρο το Μεγάλου δεν έμιναν, παρά τριάντα τρι σπύθια γερά και εχάθησαν άνθρωποι χίλη πεντακόσι∙ ομοίως και ένα χορίον εβούλισε παντάπασης εις αυτό το μέρος∙ εις δε τα Χανιά εχάλασαν μερικά σπίθια και εκκλησίαις εχάλασαν και τζαμιά έπεσαν κάτο, και η αγία Μονή εν ταις Μουρνιαίς εχάλασε και τα περισσότερα σπύθια εράγισαν».

Πληροφορίες και φώτο από

candianews.gr