Η υφαντική παράδοση της Κρήτης. -Εικόνες, βίντεο-

 

Γράφει η Ρίκη Ματαλλιωτάκη

Η γυναικεία μορφή με τα ανυψωμένα χέρια που συναντάμε στα μινωικά ειδώλια, έχει μακρά ιστορία. Ξεκινά από τα προϊστορικά χρόνια και παραμένει σταθερή μέχρι σήμερα, ή για να ακριβολογούμε μέχρι πριν κάμποσα χρόνια.Γιατί μέχρι και πριν κάμποσα χρόνια οι γυναίκες της Κρήτης ύφαιναν, πλούμιζαν, κεντούσαν υφάσματα μάλλινα, μεταξωτά, μπαμπακερά και λινά με τα χρώματα των φυτών και της πορφύρας.

Τα έργα τους, δείγματα μοναδικής ικανότητας και δεξιοτεχνίας, στήριξαν την λαϊκή μνήμη και την ιστορική διάρκεια στο Νησί μας καθώς επίσης και την προσωπική τους οικονομική κατάσταση αφού η Αλικαρνασός Ηρακλείου είχε μετατραπεί σε ένα τεράστιο υφαντουργείο καθώς οι γυναίκες ύφαιναν η κάθε μια στο σπίτι της με χειροκίνητο αργαλειό παράγοντας του κόσμου τα καλλιτεχνήματα.

Ξομπλιαστή βούργια.-Αυθεντικό κομμάτι -

Ξομπλιαστή πατανία.-Αυθεντικό κομμάτι -

Κουσκουσές αρχών του 20ου αιώνα-Αυθεντικό, σπάνιο κομμάτι -

 Δεξιμάτο υφαντό-Αυθεντικό κομμάτι -

Πατανία δεξιμάτη -Αυθεντικό κομμάτι -

Σύμφωνα με τη μυθολογία, η Θεά Αθηνά, προστάτιδα της χειροτεχνίας και των καλών τεχνών, είχε εφεύρει τον αργαλειό κα πιστεύοντας ότι δεν υπάρχει καλύτερη υφάντρα από αυτή, μεταμόρφωσε σε αράχνη την κόρη ενός βαφέα από την Ιωνία που τόλμησε να τη συναγωνιστεί.

Υφαντός σάκος μεταφοράς- Αυθεντικό κομμάτι-

Πετσέτα σαλονιού -Αυθεντικό κομμάτι -

Το Λιοντάρι της Νεμέας- Αυθεντικό κομμάτι του 1940 -

Ο Πρίγκιπας με τα Κρίνα- Αυθεντικό κομμάτι -

Η αφετηρία της Υφαντικής τέχνης όμως χάνεται στα βάθη της αρχαιότητας, όπου βλέπουμε τον πρωτόγονο άνθρωπο να  ασχολείται με τη χορτοπλεκτική και την καλαθοπλεκτική, οι Μινωίτες ωστόσο είναι οι πρώτοι στον κόσμο που ύφαναν, έκοβαν και έραβαν ρούχα στα μέτρα του χρήστη και συνάμα άλλα για τους άνδρες, άλλα για τις γυναίκες, άλλα για τους ιερείς, κλπ. Οι υπόλοιποι αρχαίοι Έλληνες, καθώς και οι ξένοι λαοί για πολλούς αιώνες ακόμη μετά από το Μινωικό Πολιτισμό φορούσαν ή χιτώνες, ή μανδύες, ή προβιές ζώων.

Στυμφαλίδες Όρνιθες- Αυθεντικό κομμάτι του 1950-

Υφαντή πετσέτα φαγητού

Και στα μετέπειτα χρόνια ομως  ο αργαλειός αποτέλεσε ένα απαραίτητο εργαλείο επομένως σε κάθε σπίτι υπήρχε ένα εργαστήρι όπου ύφαινε η νοικοκυρά από τα ρούχα που φορούσε ολάκερη η οικογένεια μέχρι και όλα τα στρωσίδια του σπιτιού, γι΄αυτό και πολλά από τα δημοτικά μας τραγούδια είναι αφιερωμένα στην υφαντική.

Η τέχνη άρχισε σιγά σιγά να ξεπέφτει και τα κρητικά υφαντά να θεωρούνται ντεμοντέ για ένα σύγχρονο σπίτι  όταν άρχισαν να κατακλύζουν την αγορά τα κινέζικα «υφαντά» που βέβαια ουδεμία σχέση είχαν με τα αυθεντικά, οπότε λογικό ήταν αυτές οι απομιμήσεις να απωθήσουν τις νέες νοικοκυρές καθώς εν τω μεταξύ είχαν κάνει και την εμφάνιση τους τα υποτιθέμενα νέα υφάσματα που κυριάρχησαν μερικές δεκαετίες.

Δείγμα από έτοιμα υφαντά που για ένα έμπειρο μάτι ουδεμία σχέση δεν έχουν με τα αυθεντικά

Μετά από αυτή την κάμψη όμως στην Κρήτη ειδικά γίνεται σιγά μεν αλλά σταθερά δε η επαναφορά των υφαντών καθώς όλο και περισσότερες νέες κοπέλες ασχολούνται με τον αργαλειό είτε μέσα από ιδιωτικές είτε μέσα από δημοτικές πρωτοβουλίες κι αυτό είναι πολύ παρήγορο γιατί δείχνει πως ο άνθρωπος επιστρέφει στις ρίζες του... γιατί ο άνθρωπος μακριά απο τις ρίζες του είναι μονάχα ένα κλαδάκι σπασμένο στο έλεος της κάθε θύελλας.