Επιλόχεια κατάθλιψη: Δεν είναι και ανίατη.

Επιμέλεια κειμένου Ρίκη Ματαλλιωτάκη

Όσο παράδοξο κι αν ακούγεται, ο ερχομός ενός μωρού εκτός  από τεράστια χαρά μπορεί να προκαλέσει σε κάποιες μητέρες αφόρητη θλίψη κι ένα έντονο συναίσθημα απώλειας –πρόσφατες έρευνες λένε ότι αντίστοιχα συναισθήματα μπορεί να νιώσει σπανιότερα και ο πατέρας –.

Το φαινόμενο ονομάζεται επιλόχεια κατάθλιψη και παρουσιάζεται σε αντιστοιχία μία στις δέκα,  έχει  ωστόσο εξήγηση, έχει θεραπεία  αν όμως δεν παραμεληθεί ούτε από τη νέα μαμά ούτε από το περιβάλλον της, ως κάτι που κάποια στιγμή θα περάσει. 

Πότε εμφανίζεται; 
Η επιλόχεια κατάθλιψη, όπως αποφάνθηκαν οι ψυχολόγοι εμφανίζεται συνήθως την τρίτη ή την τέταρτη ημέρα μετά τον τοκετό και τα συμπτώματα είναι εντονότερα αργά το απόγευμα ή το βράδυ. Σε σπανιότερες περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστεί ακόμα και 6 μήνες μετά τον τοκετό.

Γιατί εμφανίζεται; 
Οι λόγοι που εμφανίζεται η επιλόχεια κατάθλιψη είναι πολλοί και διαφορετικοί. Σύμφωνα με μια άποψη «πολλές φορές η έντονη ορμονική μεταβολή μετά τον τοκετό μπορεί να φέρει στην επιφάνεια διάφορες διαταραχές και την γενετική προδιάθεση για κατάθλιψη, ή ακόμα και για σοβαρότερες καταστάσεις, όπως ψύχωση ή μανιοκατάθλιψη». Σε αυτές τις ορμονικές διαταραχές προστίθενται οι αλλαγές στην εικόνα του σώματος της γυναίκας, με την άδεια πλέον και χαλαρή κοιλιά και τους πρησμένους και συχνά πληγωμένους μαστούς.
Φυσικά, βασικός παράγοντας είναι και το γεγονός ότι η μητέρα, την πρώτη περίοδο μετά τον τοκετό, δυσκολεύεται να προσαρμοστεί στην ιδέα ότι οι δικές της ανάγκες που μέχρι πρόσφατα βρίσκονταν στο επίκεντρο όλων, μπαίνουν στο περιθώριο και η φροντίδα του μωρού απαιτεί το 24ωρο ενδιαφέρον της. Ιδιαίτερα η γυναίκα που γίνεται πρώτη φορά μητέρα δυσκολεύεται πολλές φορές να συγχρονιστεί με το μωρό, να καταλάβει γιατί αυτό κλαίει και συχνά εκλαμβάνει το κλάμα και τη δυσφορία του μωρού ως δική της αποτυχία, κάτι που την κάνει να νιώθει ακόμα χειρότερα.

Ποια είναι τα σημάδια; 
Τα σημάδια λοιπόν, τα οποία είναι όμοια με αυτά της κατάθλιψης, σύμφωνα  πάλι με τους ψυχολόγους είναι τα εξής:

 Κακή διάθεση, έντονη θλίψη, έλλειψη ικανοποίησης και ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που παλαιότερα πρόσφεραν ευχαρίστηση, έλλειψη ενδιαφέροντος προς το μωρό ή επιθετικότητα προς αυτό, ευσυγκινησία χωρίς προφανείς λόγους με ασυγκράτητα δάκρυα, άγχος, κόπωση, μείωση ή αύξηση βάρους, έμμονες και ανεξήγητες ιδεοληψίες που αφορούν το βρέφος  όπως για παράδειγμα ότι μπορεί να αρρωστήσει ή να πεθάνει, ή ότι μπορεί να του κάνουν  κακό. 

Επιπλέον, η κούραση που έτσι κι αλλιώς νιώθουν οι μητέρες τον πρώτο καιρό της λοχείας, σε συνδυασμό με την κόπωση που δημιουργεί η επιλόχεια κατάθλιψη μπορεί να οδηγήσει σταδιακά σε υπερένταση και δυσκολία ύπνου με αποτέλεσμα η μητέρα να ξυπνά ακόμα περισσότερες φορές κατά την διάρκεια της νύχτας με άγχος για το αν π.χ. αν τάισε το μωρό ή αν συνέβη κάτι κακό.

Πόσο διαρκεί; 
Οι ειδικοί υποστηρίζουν πως υπάρχει διαχωρισμός ανάμεσα στην επιλόχεια μελαγχολία και την επιλόχεια κατάθλιψη. Η πρώτη, λένε, έχει ηπιότερα συμπτώματα και μπορεί να διαρκέσει έως και δύο εβδομάδες μετά τον τοκετό, ενώ η δεύτερη μπορεί να διαρκέσει ακόμα και έναν χρόνο μετά τον τοκετό, παύοντας πλέον να είναι επιλόχεια αλλά κανονική κατάθλιψη.

Πώς αντιμετωπίζεται; 
Σε πολλές περιπτώσεις, μετά τις δύο πρώτες εβδομάδες τα συμπτώματα υποχωρούν και η μητέρα αρχίζει να αισθάνεται καλύτερα, απολαμβάνοντας σιγά-σιγά τις στιγμές της με το μωρό αλλά και τις  χωρίς αυτό. Αν, όμως, μετά από αυτό το διάστημα τα συμπτώματα εντείνονται είναι απαραίτητη η συμβολή κάποιου ειδικού, ο οποίος θα θεραπεύσει την κατάθλιψη μέσω του λόγου.

Μην κάνετε το λάθος να πιστέψετε ότι θα την θεραπεύσετε  χωρίς βοήθεια ειδικού  μια και αυτό είναι κάτι σχεδόν αδύνατο αφού ο εγκέφαλος θέτει περιορισμούς που ένα άτομο με κατάθλιψη δε μπορεί να αντιληφθεί, πόσο μάλλον να αντιμετωπίσει

Σκοπός του ειδικού είναι να άρει αυτούς τους περιορισμούς και μέσα από την συζήτηση να ανιχνεύσει πώς λειτουργεί το μυαλό του ανθρώπου, με σκοπό να διώξει τις ενοχικές σκέψεις που είναι συχνές στην κατάθλιψη και να αλλάξει τον τρόπο σκέψης της γυναίκας που νιώθει έτσι. Το μόνο βέβαιο είναι ότι η επιλόχεια κατάθλιψη δεν είναι ανίατη και πολύ σύντομα μπορεί η κουβέντα με τον ειδικό να την εξαλείψει.