Ανδρέας Μπαρότσης, ο Βενετός προδότης του Μεγάλου Κάστρου

 

Επιμέλεια κειμένου Ρίκη Ματαλλιωτάκη

Κι ήρθες και με πολέμησες και θέλεις να διγάσαι

Μα πως με πήρες με σπαθί ποτέ σου μην καυχάσαι....-Μαρίνος Ζάνε Μπουνιαλής 

Λένε πως ένας από τους λόγους που έπεσε η Πόλη δεν ήταν η ξεχασμένη ανοικτή Κερκόπορτα  αλλά η προδοσία… ο λόγος όμως που έπεσε η Κάντια στα χέρια των Οθωμανών έπειτα από μια εικοσιπενταετή πολιορκία που ως τότε δεν είχε ματαγίνει μα κι έκτοτε δεν ξαναματάγινε, δεν είναι υποθετικός, είναι σίγουρα η προδοσία του Βενετού μηχανικού Ανδρέα Μπαρότση. 

Την προδοσία αυτή, εκτός από τις υπόλοιπες ιστορικές πηγές την επιβεβαιώνει και ο Ρεθυμνιώτης ποιητής Μαρίνος Ζάνε Μπουνιαλής στο μεγαλειώδες έργο του « Κρητικός πόλεμος»:

«…Κι ειπέν του απού του Δερματά μπορεί να μας νικήση,

Όχι από μέσα του γιαλού, αμμ΄απού το Καντόνι…» 

«…Μπαρότσης ο αλύπητος κ είχεν αποφασίσει και γίνηκε επίβουλος Ιούδας και προδότης Κι ΄όξω  την  νύκτα έδωκε και ΄γινε καταδότης.»

Για την πράξη του αυτή ο Μπαρότσης αμείφτηκε πολύ καλά από τον Κιοπρουλή. Η ανταμοιβή και το δώρο που πήρε δεν έμοιαζε με κανενός άλλου. .Εκδόθηκε ειδικό αυτοκρατορικό μπεράτι που τον κατέτασσε σε ιδιαίτερη τιμητική σειρά και θέση που ακόμα και μουσουλμάνος σπάνια θα μπορούσε να έχει.

Οι επιθέσεις από τον Προμ. Αγ. Ανδρέα και Σαμπιονάρα όπως περίπου τους είχε υποδείξει ο Μπαρότσης

Μια σκοτεινή νύχτα ένας άνθρωπος με μαύρη ψυχή έφυγε από το μεγάλο Κάστρο και χάθηκε στο σκοτάδι. Ήταν  Βενετσάνος. Ο επίβουλος μηχανικός, ραδιούργος, πολυμήχανος, έξυπνος, φιλοχρήματος Ανδρέας Μπαρότσης , ο προδότης του Μεγάλου Κάστρου. Ήταν Νοέμβριος του 1667. Οι φρουροί δεν ξαφνιάστηκαν που είδαν τον άνδρα αυτόν στις γραμμές τους, είχαν συνηθίσει  σε τέτοιες νυχτερινές επισκέψεις. Ήταν τόσες πολλές οι αυτομολήσεις τον τελευταίο καιρό που θεωρούνταν πια κάτι πολύ κοινό. Λέγανε πως τούτος ο άνθρωπος είχε μια εξαιρετική τεχνική ιδιοφυΐα , ακριβό σχεδιασμό και πολύ φιλοδοξία.

   Ο Ανδρέας Μπαρότσης λοιπόν αποκαλύπτει στους Τούρκος όλες τις αδυναμίες του αμυντικού συστήματος των Ενετών και τα ευάλωτα σημεία του Μ. Κάστρου λέγοντας τους από πού πρέπει το κτυπήσουν αν θέλουν αυτός ο πόλεμος κάποτε να τελειώσει και να βρει τους Τούρκους νικητές. Για την πράξη του μάλιστα αυτή αμείφτηκε από τον Κιοπρουλή με ειδικό αυτοκρατορικό μπεράτι που τον κατέτασσε σε ιδιαίτερη τιμητική σειρά και θέση που ακόμα και μουσουλμάνος σπάνια θα μπορούσε να έχει. Ο Κιοπρουλής έκτοτε τον θεώρησε φίλο του και τα φέουδα που του παραχωρήθηκαν βρισκόταν στην επαρχία Τεμένους  και συγκεκριμένα το χωριό Επάνω Αρχάνες  καθώς και μια μεγάλη έκταση δυτικά του Κανλί – Καστελλίου.

Στα Τούρκικα Αρχεία Ηρακλείου σύμφωνα με τον Ν.Σταυρινίδη οι Μπαρότσηδες ήλθαν στην Κρήτη σαν άποικοι ευγενείς στα 1252 , περίπου 41 χρόνια μετά την κατάκτηση του νησιού από τους Ενετούς. Ο πρώτος Μπαρότσης που εγκαθίσταται στην Δυτική  Κρήτη ονομάζεται  Ανδρέας και   δίδεται σ  αυτόν δύο καβαλλαρίες , δηλ. δύο φέουδα που ήταν τα χωριά Μυριοκεφάλα, Αργυρούπολη, Άγιος Κωνσταντίνος και Ρούστικα του Ν. Ρεθύμνης .Ακόμη και σήμερα μια ολόκληρη συνοικία της Αργυρούπολης ονομάζεται « Μπαροτσιανά». Επίσης υπάρχει και μια εκκλησία στην ίδια συνοικία με το όνομα « Η Παναγία του Μπαρότση». 

Μέχρι και το 1941 στο χωρίο Αργυρούπολη σωζόταν το μέγαρο Μπαρότση το οποίο κατεδαφίστηκε από τους Γερμανούς για να χρησιμοποιηθούν τα υλικά σε ένα κέντρο διασκέδασης. Σα Ρούστικα υπάρχει η τοποθεσία « Μπατσουναριά » και μια μεγαλοπρεπής βρύση με πολλά εδώλια που φέρει την επιγραφή Φραγκίσκος Μπαρότσης και χρονολογείται το 1509. Οι Μπαρότσηςδες συναντούνται και σε άλλα μέρη της Κρήτης, όπως στο μοναστήρι της Κεράς Γωνιάς Κισάμου στα 1659, αλλά και στο Μεγάλο Κάστρο που στο μόνο έγγραφο που σώζεται αναφέρεται ότι ανήκαν στην τάξη των « πολιτών». Στο Μεγάλο Κάστρο υπήρχε επίσης μια ορθόδοξη εκκλησία « η Παναγία η Μπαροτσανή » που πιθανόν στο ίδιο κτίσμα ή τοποθεσία υπήρχε και η οικία Μπαρότση.

Ο προδότης Ανδρέας Μπαρότσης όμως μετά το τέλος του περίφημου Κρητικού πολέμου,  σύμφωνα πάντα με τα Τούρκικα Αρχεία Ηράκλειου , παραμένει στην πόλη για δύο περίπου χρόνια και συνεχίζει να χρηματίζεται για διάφορες υπηρεσίες του , επειδή όμως την προδοσία πολλοί αγάπησαν τον προδότη ουδείς, συναντά πολλές δυσκολίες και από τους Χριστιανούς δουλοπάροικούς του και από τους Τούρκους αγάδες και άλλους ισχυρούς ης εποχής.

Έτσι, ξέροντας πως για τους Ενετούς θα ήταν πάντα ένα « μαύρο πρόβατο» αφού τον θεωρούσαν κύριο υπεύθυνο για τον χαμό του πιο σπουδαίου τους φρουρίου στη  Μεσόγειο θάλασσα άρχισε να νοιώθει ανασφαλής στην Κρήτη. Φεύγει λοιπόν από την Κρήτη το 1671 για την Ανδριανούπολη αλλά και πάλι στις αρχές του Ιανουαρίου του 1672 γίνεται μια απόπειρα δολοφονίας του από έναν Γάλλο Ευγενή κι επιστρέφει πάλι στην Κρήτη.

Εν τω μεταξύ ο Μπαρότσης έχει χάσει πλέον αίσθημα ανθρωπισμού και χριστιανικής συνείδησης και γίνεται όργανο δολοπλοκιών και πολίτικων βλέψεων και για άλλα κράτη. Τον χρησιμοποιούν οι Γάλλοι που έχουν συμφέροντα να εξωθήσουν την Οθωμανική Αυτοκρατορία κατά των Γερμανών. Έτσι πια αμείβεται από παντού.   Το Σεπτέμβριο του 1677 επιτελούς καταφέρνει να ανταλλάξει το φέουδό του στην Κρήτη με το χωριό Χαλκούση της Χίου. Νομίζει ότι μ αυτόν τον τρόπο θα ησυχάσει πια από τις τύψεις και τις φοβίες του .Οι Ενετοί όμως δεν λησμονούν ανθρώπους σαν αυτό και η ώρα της εκδίκησης φτάνει σιγά σιγά… στα1680 επιχειρείται μια νέα απόπειρα εναντίον του με δηλητήριο, ο Μπαρότσης όμως την γλιτώνει. 

Άλλη μια απόπειρα γίνεται τον Απρίλιο του 1682 που θα είναι και η τελευταία, του στήνουν παγίδα και τον δηλητηριάζουν ξανά, Κι όπως δεν είχε κανένα συγγενή , ούτε φίλο κανένας δεν ενδιαφέρθηκε γι  αυτόν. Στην κηδεία του ακολούθησαν μερικοί από τους Βενετσιάνους και η λειτουργία εψάλλει από τον Επίσκοπο μόνο και μόνο από ευσπλαχνία και για να εκπροσωπήσει την παροικία των Καθολικών της Κωνσταντινούπολης.