Χατζημιχάλης Γιάνναρης: Ο Κρητικός «μαύρος διάβολος»

Επιμέλεια κειμένου Ρίκη Ματαλλιωτάκη

Για τους Τούρκους κατακτητές ήταν ο «καρά σεϊτάν», δηλαδή ο μαύρος διάβολος. Η ηρωική μορφή του Χατζημιχάλη Γιάνναρη, κυριάρχησε στρατιωτικά σ’ όλες τις επαναστάσεις από το 1866 μέχρι και την απελευθέρωση το 1913.Διαδραμάτισε σοβαρό πολιτικό ρόλο στα χρόνια της αυτόνομης Κρητικής Πολιτείας.

Γιγαντόσωμος, με μακριά γενειάδα από τα νεανικά του χρόνια, μια όψη βιβλική, που μπορούσε να εκφράζει τους πόθους των Κρητικών για απελευθέρωση, γεννήθηκε στο ορεινό χωριό Λάκκοι, της επαρχίας Κυδωνίας, των Χανίων το 1833- ή 1831- η οικογένεια του όμως , όπως και άλλες Λακκιώτικες, είχε την καταγωγή από το Βυζάντιο.

Γενάρχης της οικογένειας ήταν ο Σκουλής Κόκκος ο οποίος ήρθε από το Βυζάντιο και εγκαταστάθηκε στους Λάκκους πριν από την τουρκική κατάληψη της Κρήτης το 1669.  Ένας από τους γιούς του Κόκκου, ήταν ο Γιάννης Κόκκος, ή όπως παρονομάστηκε λόγω του πελώριου αναστήματος του, Γιάνναρος. Με αυτό το επώνυμο κληροδότησε τη μετέπειτα οικογένεια των Γιαννάρηδων.

 

Γιος ιερέα οΧατζημιχάλης, διδάχθηκε από τον πατέρα του γραφή και ανάγνωση, πράγμα σπάνιο για την εποχή και και τις συνθήκες της. Σε νεαρή ηλικία μετέβη με τον πατέρα του και τους αδελφούς του στους Αγίους Τόπους για προσκύνημα, όπου και ξαναβαπτίσθηκαν και οι τρεις στον Ιορδάνη ποταμό, εξ ου και το προσωνύμιο «χατζής» το οποίο στην τουρκική δηλώνει τον προσκυνητή  Ο ίδιος καλείται πλέον χατζή-Μιχάλης ο δε πατέρας του αναφέρεται ως χατζή-Παπάς. Χαρακτήρας ατίθασος και αδούλωτος, σε ηλικία 25 ετών συμπλέκεται με Τουρκοκρητικούς που γλεντούσαν την λήξη του Κριμαϊκού πολέμου και την ήττα της Ρωσίας, στο χωριό Κυρτομάδω Κυδωνίας και έκτοτε αρχίζει η επαναστατική του δράση. Η δράση του αυτή, κορυφώνεται με στην επανάσταση του 1866 της οποίας έχει και την αρχηγία. Με την κατάπνιξη της επαναστάσεως, συλλαμβάνεται ενώ προσπαθεί να διαφύγει στην Πελοπόννησο και στέλνεται αιχμάλωτος στην Κωνσταντινούπολη. Η Υψηλή Πύλη (σουλτάνος) προσπαθεί με κάθε μέσον να τον προσεταιριστεί, τον κρατά δε σε κατ' οίκον περιορισμό και όχι στην φυλακή, προσπαθώντας να τον εκμαυλίσει με υλικές παροχές και υποσχέσεις μεγάλων αξιωμάτων. Το Πάσχα του 1870, προφασιζόμενος ότι θέλει να μεταλάβει, μεταφέρεται συνοδεία ζαπτιέδων (Οθωμανών χωροφυλάκων) στο Φανάρι για να εκκλησιασθεί. Σε συνεννόηση με τον Ρώσο πρέσβη στην Κων/πολη, δραπετεύει από την εκκλησιά μεταμφιεσμένος σε ιερέα και φυγαδεύεται από την Κων/πολη στην Οδησσό. Στην Ρωσία απολαμβάνει τιμών και διακρίσεων, κατατάσσεται στον ρωσικό στρατό οπού θα φτάσει σε ανώτερα αξιώματα. Συμμετέχει στις επαναστάσεις έως την απελευθέρωση της Κρήτης και διατελεί πρώτος πρόεδρος της βουλής της Κρητικής Πολιτείας. Την 1η Δεκεμβρίου 1913, παρασημοφορείται απο τον τότε βασιλέα Κων/νο για την προσφορά του στους απελευθερωτικούς αγώνες της Κρήτης και παρουσία του τότε πρωθυπουργού Ελ. Βενιζέλου, υψώνει την ελληνική σημαία στο φρούριο Φιρκάς των Χανίων. Απεβίωσε στο Μάλεμε Χανιών στις 21 Ιουλίου 1916, κηδεύτηκε με τιμές στρατηγού και τα οστά του βρίσκονται ενταφιασμένα στον Ομαλό, δίπλα στο εκκλησάκι του Αγίου Παντελεήμονα.